Халық поэзияларының көпшілігі ауызша айтылады, кейін назарға түсіріліп оқылады. Оның көркемдеуі де басқаша, байырғы тілдермен баяндалады. Оның талантты өкілдері нағыз көркем сөз шебері болып, айтулы ақын дәрежесіне көтеріледі. Кеңес дәуіріндегі халық поэзиясының даму жолдары Жамбыл Жабаев есімімен тығызбайланысты. Өйткені ақын – суырыпсалмалық өнерді біздің заманымызға жеткізушілердің бірі ғана емес, өзінің қайталанбас дарынымен сол дәуірдің өміршеңдігін жазба поэзиясы дамыған дәуірде де таныта білген жүйрік ақын. Өзінің көзі тірісінде-ақ «Поэзия алыбы», «Жыр күмбезі», «Өлең сөздің пірі», «Алатау сынды ақсақал», ал тоқсаннан асқан кезінде «ХХІ ғасырдың Гомері» атанған, ұлы Абай ақынымыздың құрдасы Жамбыл – халық ауыз әдебиетінің қайнар көзі.
Ақынымыздың жас кезінде шығарылған жырларының көбі жазылмай, жоғалып кеткен. Өлеңдерінде қазақ ауылдарының тіршілігі, әр түрлі адамдардың мінез-құлқы, бай-болыстардың іс-әрекеттері туралы сөз қозғалады. Шығармаларының көбі айтыстар, арнау, мысқыл өлеңдер болып табылады. Жамбылдың үлкен ақындық өмірі ХІХ ғасырдың 70-жылдарынан, яғни қазақ қауымы үшін ауыр кезеңде Ресей отарлаушылары екі елге де өктемдік жүргізіп, әбдентізесін батырған, халық көптеген қиыншылықтарға тап болып, тығырыққа тірелгендәуірде басталды. Бұл отарлаушы өкімет ел арасында алауыздықты туғызу үшінсайлау жүйесін ойлап тауып, жергілікті халықтарды билікке таластырып қоятын тұсыда осы кез еді. Осы уақытта отарлаушы жүйеге байланысты халықтың рухани қарсылықтарын ел ақындары ғана жеткізіп айта алатын. Әдебиет өкілдері тек ақындықміндетін атқарып қоймай, ұлттың жағдайын ойлап, күйзелген қайреткердің де рөлінатқарды. Бір қоғамда өмір сүріп, белгілі тарихи оқиғаларды бастан кешірген, қайраткерлік міндет арқалаған ақын сол дәуірдің өзін туғызды. Сондықтан ақынның шығармаларында сол тарихи шындығы көрініс тапты.
Жамбылды нағыз ақын ретінде елге танытқан, оның есімін бүкіл Қырғызстанға, Сыр бойына, Жетісуға таратқан – сол тұстағы дүлдүл ақындармен айтыстары. Ақындармен айтыс Жамбылдың суырыпсалмалық өнерін шыңдады, ақындық шеберлігін арттырды, азаматтық өресін өсірді және тақырып аясын кеңейтті. Қорытындылай келе, екі өмірді көрген Жамбыл кешегі мен бүгінгі күннің бар шындығын шынайы жырлай білсе, ертеңгі күннің жарқын жарқын болашағын да солай жырлайды.
| Скачать | Размер файла |
|---|---|
 Жамбыл шығармалары – халық ауыз әдебиетінің | 12 Kb |
