Қазақтың қай – ақын жырауын алсаңда, Қазақстанның кең байтақ жерін, көркем табиғатын, орны ерекше жерлерін, көз татарлықтай сұлулығын паш етеді. Қазақ әдебиетінде өзінің ауыз толтырып, айта алатындай біртуар ақыны — Ілияс Жансүгіров. Ілияс Жансүгіровтің әйгілі шығармаларының бірі де, бірегейі ол «Жетісу суреттері».
«Жетісу суреттері» шығармасын оқығанда Жетісудің көркемдігін көз алдына елестетпейтін жан жоқ шығар шіркін! Белгілі бір сол әлемге тап болғандайсың. Сол бір жинақтың бір бөлімі «тау кескіні», «тау суреті». Тап бір Тарбағатайдың тарихы ма дерсің. Менің ойымша, ақын бұл тау суретін өзі Жетісуға барғанда жазған секілді. Және сол жердің бар байлығын, бар сұлулығын, бар тұрмыс-тіршілігін, бар жан-жануарларын бір өлеңге сидыра білді.Бұл жерде «бірде адам мінеді, бірде тұрмыс суреті» деп бейнеленетін жер өлеңнің мына қатары деп ойлаймын. «Баладай балдырлаған сақау самал Қойнына әжесінің енетіндей»,— деп табиғатты тірі жанға теңеді. Адам мен табиғатты байланыстыру бұл да бір ақынның өнері ме дерсің. Бұл шығармада Жетісу өңірінің жан-жануарға бай екенін аңғарасың. Ақын Жетісуды тамашалағанда уақытың жетпейтіндігін сондай-ақ Жетісуға көзіңнің тоймайтынын қоса айтады.
«Жалпы сын», «Тау суреті», «Жетісуда су суреті» «Жетісу жәндігі» «Жер түгі» деп аталатын тараулардан тұратын бұл шығарма асқан шебердің картиналар сериясынан тұратын кескін өнерінің кемел туындысындай әсер етеді! Бұл шығармадан біз қазақ халқының мыңдаған жылдар бойы мекен еткен құт мекені – Жетісудың асқар тау, ну тоғай, қоғамын келісті бейнелейтінін көре аламыз. Және де Тарбағатай, Алтай, Жоңғар, Алатау секілді белгілі тауларды сөз суретіне түспегені қалмады. Тау кескінін ақын бірде адам мінезін көрсе, бірде тұрмыс суретін аңғарады. Кейде сұсты, қаһарлы, кейде күлкілі сәулелі бейнелер туады. Әйгілі Қарқара жайлауының суретін былайша бейнелеген. Қарқара қалың қазақ кебесіндей, Албанның албырт – ерке енесіндей. Қарағай қапталдағы, жыныс арша, Қыдырлы малдың құты келесіндей. Қарақара жарасымды жазық жайлау, Текестің көкке өрлеген тік қиясы, Сымынып сол маңайдың төресіндей.
Қорытындылай келе, Ілияс Жансүгіров туралы ұлт жазушы Мұхтар Әуезов:«Мен Ілиясты бұрын да білуші ем, өлеңдерін де оқып жүретінмін. Бірақ оның шын мағынасында, дарынды ақын екенін моцындағаным, сол « Жетісу суреттері» өлеңін оқығаннан кейін»,- деп өзінің тәнті болғанын білдірді.
