Қашаған Күржіманұлы – ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың бас кезінде өзінен бұрынғы Абылай мен Махамбет қалыптастырған дістүрдің нәрлі өнегесіне қаныға,оны әрі қарай ілгері дамытқан әйгілі ақын.
Қашаған ақын сыншыл,тура,өткір,сықақ мәнді шығармаларымен танылған айтулы бұқара жыршысы.Жыр саңлағының қай өлеңін алып қарасақ та жер қойнауында кездесетін маржан тастар секілді өте құнды.Оның ерекшелігі сол халықпен бірге қойнаған өмірдің ортасында жүреді.
Ал қалдырған шығармалары жинала келек халықтық мұраға айналған.Қащаған өлеңдерінде надан,дін-бұзар молдалар мен сарң байларды аяқсыз әшкерелеген.Сондай өлеңдердің бірінде:
Кейбір байлар шатаурап,
Өтірік науқас мажаурап.
Жарлыны көрсе шаңқылдап
Көкесін сөзбен
Аузы қисық болса да,
Орынсыз сүйтіп күш қылады,- деген сөздерге назар аударсақ байларды сынап жазған.Сол ездегі үстемтап шаруаларға,кедейлерге көрсеткен жамандығын,жасаған әртүрлі әділетсіздіктерін ешкімнен қамықпай бетке айтқан.Әдетте біз бай деп дәулеті тасып шалқыған,төрт түлігісай,қалталы адамдарды айтамыз.Байлардың арасында да өнерге,ғылымға көмек көрсетуп,өамқорлық танытып,демеулік жасайтындары болады. Расында өнер – білімге қолдау көрсеткендер де бар,сонымен қатар азды көпті жасаған жақсылығын жер-көкке сыйғызбай мақтанып,қайырымды істерін өзінің атақ абыройын көтеру үшін пайдаланатындар да жоқ емес.Мұндай «Алтындай жомарттарды» қазіргі тілде меценаттар деп айтады.Осы айтылып отырған жағдайлардың бәрін менің пайымдауынша Қашаған ақын өзінің отты өлеңдерінде жазды.Қай уақытта болмасын,бүрынғы немесе қазіргі заманда да бай мен кедей арасында міндетті түрде айырмашылық болады.
Қорытындылай келе,Қашаған қалқан қағыстырып,қылыш сермесе де, бүкіл өмірі күреспен өткен.Ол көргенсіздікпен,әділетсіздікпен , қаскөй қатігездермен,надандықпен күрескен ақын,әрі заман сырын сезіне алған жыршы.
| Скачать | Размер файла |
|---|---|
 Қашаған Күржіманұлының «Оразалы», «Байларға» өлеңдеріндегі байлар мен қазіргі | 10 Kb |
