«...дәулетті өзімсініп, тиісті орындарына жаратпай, көбісін өзім ішіп-жеп, өзім тұтынсам, мал берген иесіне күнәлі болармын деп қорқамын» дегенЫ. Алтынсариннің «Атымтай Жомарт» әңгімесіндегі Атымтай сөзі қорқуға тұрарлық па?
Әңгіменың тақырыбына қарап «жомарт» - адамға тән қасиет Атымтай – адамный есімі деп ойлауымыз мүмкін. Алайда Атымтай Жомарт – түрлі халық фольклорында кездесіп , әрдайым жағымды образ ретінде сипатталатын кейіпкер. Ал жомарт сөзі парсы тілінен аударғанда «жуван» - жас, жігіт, «мард» - адам деген мағына береді екен. Әңгімеде автор Атымтайдың жомарттығын барынша көрсетуге тырысқан. Атымтай Жомарт қолы ашық, кең пейіл ғана емес, рухани дүниесі мен де жомарт екендігін жоғарыдағы сөздерінде байқауға болады.
Атымтай Жомарт әңгіме барысындағы қарапайымдылығамен корінеді.Мәтіндегі сөздерге назар аударайықшы, «Өзі есепсіз бай бола тұрып, күн сайын бір мезгіл үстіне ескі – құсқы киім киіп отын, шөп тасып жұмыс қылады екен», - дейді автор. Бүның өзі жомарт мінезбен өзін-өзі тәрбиелеу деп білеміз. Адам өзіне саналықпен есеп беріп отырмаса, өзін басқалардан жоғары санап, менмендің пайда болуы мүмкін екенін Атымтай Жомарт түсінеді.Ол сондықтан сол кеселге бой алдырып кетуден қорқады. Тәкаппарлық – тез жұғатын әдет.
«Бар бола тұрып мен жұмыс қылсам , мұның кемшілік емес екенін біліп, кейінгілері әбірет алсын деймін»,- деген сөздерге назар салсақ алдыға кінге деген қорқынышын көруге болады. Өзің жұмыс істемей, һзшелерге әмір берумен шектелсем, кейінгі ұрпағыма берем үміт қандай болмақ? Ендеше Атымтай Жомарттың қорқынышы орынды деп білемін. Адам шын мәнінде сол бақ-дәулетті сыйлар отырған құдайын ұмытса тәубаға келуде қалады.Адамның келбеті кен айырылары анық. Адамның жақсы нірсеге бой алдыруы мансапқор болуы бір өттік құбылыс екенін анық. Оны тіпті бірінші заманда анық байқауғада да болады .Атымтай Жомарттай бақ-дәулеті тасқан пенделер аз емес. Дегенмен солардығ бәрі «Атымтай Жомарт» па?! Солардың әрбірінде, тіпті адамның бәріңе деосы әңгіме кейіпкерінің «әдемі ат, асыл киім, асқан дәулетті әдет етсең, көңілге жел кіргізеді; сол желіккен көңілмен өзімнен терезесі төмен бейшалардан жиреніп, көз салмай, кем-кетікке жірдем беруді ұмытармын» деген қорқынышы болса артыө болмас еді деген ой келеді.
Қорыта келсе, әңгіме кейіпкерінің әр сөзі,әрі ісі оқырманға үлгі екендігін баса айтқым келеді. Үлгі бола қана қоймай адам тұлғасында қалуына ой салар тұрткі екені даусыз.
