Шпаргалка - Казахский язык на ЕНТ (РУС)

Казахский язык

42 әріптер

15 дауыстылар

25 дауыссыздар

Тәуелдік жалғау

I ж. м; ((і^ы)М )

II ж. ң  ңыз; ((і^ы)Ң )  ((і^ы)Ң (і^ы)З )

III ж. (Сі^ы ); (ы,і)

Септік жалғау

Атау (кім? не?)

Ілік (кімнің? ненің?)  (Ні^ы Ң)  (Ді^ы Ң)  (Ті^ы Ң)

Барыс (кімге? неге?) (ға,ге)  (қа,ке)  (на,не)

Табыс (кімді? нені?) (Ні^ы )  (Ді^ы )  (Ті^ы )  Н

Жатыс (кімде? неде?) (Де^а )  (Те^а )  (НДе^а )

Шығыс (кімнен? неден?) (Де^а Н)  (Те^а Н)  (Не^а Н)

қайдан? қашан?

Көмектес (кіммен? немен? қалай?) ((бп)^м)ЕН

Жіктік жалғау

I ж. (Мі^ы Н)  (Б(^ы)М )  (Пі^ы Н); (Мі^ы З)  (Бі^ы З)  (Пі^ы З)

II ж. (Сі^ы Ң)  (Сі^ы З); (С(і^ы)Ң+Де^а Р)  (С(і^ы)З+Де^а Р)

III ж.

 

Сын есім

Туынды: Зат есім (Лі^ы ) (Ді^ы ) (Ті^ы )

Етістік ((ғ^қ)ЫШ  )((г^к)ІШ )

Шырайлар

Салыстырмалы: Ре^а К; ЫРе^а К; Ле^а У; Де^а У; Те^а У; ғылт;

ғыл;қыл;аң;қай;ғыш;дір; Ші^ы Л

Күшейтпелі: күшейткіш, буын, әпөәдеміб аппақ, асырмалы, шырай, өте, тым, ең, тіпті, өте биік

Райлар

Ашық (осы шақ, келер шақ, өткен шақ)

Бұйрық (просьба, совет, призыв)

Шартты основа глагола + са, се + (Ж.Ж.1,2 ж)

Қалау основа глагола + ғы, қы, гі, кі +  (Т.Ж.)

Сан есім

Реттік: нешінші? ((і^ы)Н Ші^ы )  (НШі^ы )

Жинақтық: нешеу? ((е^а)У )

Болжамдық: қанша? неше? қаншадай?

(Де^а Й)  (Те^а Й)  (Ле^а Й)  (Де^а П)  (Те^а П)

Топтау: нешеден? қаншадан? (Де^а Н)  (Те^а Н)  (Не^а Н)

Бөлшектік: қанша? неше? (дробные)

1. Есептік + Ш.С.

2. Жарты, жарым мың жарым оннан бір

Есімдік

Жіктеу: мен, сен, сіз, ол...

Сілтеу: бұл, сол, мынау, анау...

Сұрау: кім? не? қалай? қашан?

Жалпылау: бәрі, бүкіл, барлық, түгел, бүткіл

Өздік: өзім, өзі, өзің, өздерің

Белгісіздік: біреу, бірнеше, әркім, әрқашан

Болымсыздық: ешкім, ешбір, ешқашан, ештеңе

Шақтар

Осы 1) тұр                        2) основа глагола

отыр   + (Ж.Ж.)        + ы, ып, іп, а, е, й

жүр                            + тұр, жүр, отыр, жатыр

жатыр                       + (Ж.Ж.)

Келер = основа глагола + а, е, й + (Ж.Ж.)

Өткен = основа глагола + Ді^ы,Ті^ы + (Ж.Ж.)

Шылаулар

Септеулер: арқылы, туралы, дейін, шейін, қатар, бірге

Жалғаулық: мен, да, де, және, әрі, немесе, бірақ, әйтпесе, сондықтан, егер, онда, олай, болса

Демеулік:

Сұраулық - Ме^а 〖 Б〗е^а 〖 П〗е^а  ШЕ

Күшейткіш – ақ, ау, ай, шы

Болымсыздық – түгіл, тұрсын

Көңіл күй - Мі^ы С

Одағай

Көңіл күй: әттең, алақай, кап, па, шіркін

Жекіру: тәйт! кәні! жә! тек!

Шақыру: шөре-шөре, құрау- құрау, моһ-моһ, ауқау-ауқау, кә-кә, кіс-кіс

Сабақтас құрмалас сөйлем

Мезгіл (қашан?): ған+да, ған+ша

Мақсат (не үшін?): у+үшін

Шартты (не істесе? қайтсе?): са, се

Себеп (неге? неліктен?): ған+дық+тан

Қимыл-сын (қалай?): са да, се де

Қарсылықты (қайтсе? де?): ған+мен

Салалас құрмалас сөйлем

Ынғайластық:     Д(е )^а     Т(е )^а

Қарсылықты: бірақ

Себеп-салдар: сондықтан, өйткені, сол үшін

Талғаулықты: немесе

Кезектес: бірде

Қыстырма сөздер

Көңіл-күй: байғұс-ай, бейшара-ай, бақытына қарай, амал қанша, өкінішке қарай

Сену, мақұлдау, мойындау: сөз жоқ, әрине, шынында

Кімнің ойынша екенін білдіреді: меніңше, сіздің ойыңызшы, оның ойынша, сенің пікіріңше

Сенер-сенбеушілік: мүмкін, бәлкім, сірә

Айтылған ойды: қорыта айтқанда, қысқасы, демек, сөйтіп, сонымен, олай болса

Ойды санамалып: біріншіден, алдымен

Есімше

Өткен: (ге^ға)Н   (ке^қа)Н;  Келер: (е^а)Р   р  с;    Осы: Ші^ы

Түрлері:

Дағдылы: (е^а)Т (і^ы)Н     〖УШ〗і^ы;   Мақсат: Мек^ақ   Бек^ақ   Пек^ақ

Көсемше

Өткен: (і^ы)П   п; Осы: а, е, й;

Мақсат Келер: ғалы, гелі, қалы, келі

Мезгіл: (қ^ғ)АНША  (г^к)ЕНШЕ

Шарт: -майынша, -мейінше

Жұрнақ

Тудырышы жұрнақ: -шы, -ші, - хана

Сөз түрлендіруші жұрнақтар: -ған, -ген, -қан, -кен,  -шыл, - шіл, -шық, -шік, -дау, -деу, -лау, -леу, тау,

-теу, -ша, -ше