Сапа менеджменті жүйесі

КІРІСПЕ

1 САПА МЕНЕДЖМЕНТІ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРЫ

1.1 Сапа менеджменті нысандарының эволюциясы

2 ОҚУ ОРЫНДАРЫНА СМЖ

2.1 СМЖ құрылымы. Мақсаты. Міндеті

2.2 Сапа менеджмент жүйесінің оқу орындарындағы рөлі

3 ҚАЗАҚСТАН АМЕРИКАНДЫҚ ЕРКІН УНИВЕРСИТЕТІ ОҚУ ОРНЫНЫҢ САПА МЕНЕДЖМЕН ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ИСО 9001-2015 ЖАҢА СТАНДАРТ ТАЛАПТАРЫН УНИВЕРСИТЕТКЕ ЕНГІЗУ

3.1 ҚАЕУ оқу орнының сапа менеджмент жүйесі

3.2 Қазақстан американдық еркін университеті сма және смж қызметтік мақсаты

3.3 Қазақстан-американдық еркін университетінің 2016-2017оқу жылына арналған сапа саласындағы мақсаты

3.4 ИСО 9001-2015 стандарты және оны еңгізу

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМ

Мазмұны

КІРІСПЕ

Сапа менеджментінің жүйесі -әлем мойындаған және кез-келген ұйымды басқару құрудың тиімді құралы. Бүгінгі таңда Сапа менеджменті жүйесін ИСО 9000:2000 сериялы халықаралық стандарттар талабына сәйкестендіріп жасау және сертификаттау бойынша жұмыстар жүргізілуде.

9000 сериялы ИСО стандарттары тұтынушы талаптарын қанағаттан-дыратын тауар мен қызмет өндірісін ұйымдастыру жөніндегі дамыған елдердің жинақталған тәжірибесінің көрінісі болып саналады. Бұл стандарттардың ережелерін кәсіпорында орындау дегеніңіз -өндірілетін өнімнің сапасын жұрт мойындаған кепілдікпен қамтамасыз ету.

Жұмыстарды арнайы құрылған бөлімше - Сапа кепілдігі басқармасы жүргізеді. Сапа менеджменті жүйесінің әдістемесі мен тәсілдері компания құрылымын өзгерту және ағымдағы үдерістерді жеңілдету мен жақсарту кезінде қолданылды. Сапа менеджменті жүйесін жасақтау тұсында компания өз қызмет аясының түрлі салаларын басқаруды жетілдіріп, ол өз кезегінде жаңа үдерістерді, құжаттардың жаңа үлгілерін жасау мен қолданысқа енгізу ісінде көрініс табады.

Дамыған елдердің жүз мыңдаған тауар өндірушілері өз қызметтерін осы нормаларға сәйкестендіреді. ТМД елдеріндегі олардың саны бірнеше онмен ғана саналады, алайда халықаралық стандарттарға сай жұмыс істеуге ұмтылыс қарқын алып келеді.

Сапа менеджменті анықтамасын қарастыру үшін үйымды басқару дегеніміз не дегенді жалпылама тұрғыда бейнелеп алған пайдалы.

Барынша қарапайым түрде айтқанда басшылық дегеніміз мақсаттарға қол жеткізу жолында ресурстарды ұйымдастыру, бақылау және басқару.

Оны неғұрлым дәлірек ұйымның мақсаттары мен міндеттерін, басшылықтың саясатын айқындау және алға қойған мақсаттарға қол жеткізу үшін сол саясатты басқару жүйесіне енгізу ретінде бейнелеуге болады[1].

1 САПА МЕНЕДЖМЕНТІ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРЫ

Сапа – тиісті сипаттамалар жиынтығы талаптарға сәйкес келетін дәреже.

Сапа менеджменті – саясат пен мақсатты әзірлеу және бұл мақсаттарға жету жүйесі.

Сапа менеджменті жүйесі – ұйымды сапаға қатысты басқару және басшылық ету менеджментунің жүйесі.

ИСО 9000 стандарттар топшалары сапа менеджмент жүйелеріне талаптар және өнімдерге талаптар арасына өзгешеліктерді көрсетеді. Сапа менеджмент жүйелеріне талаптар ҚР СТ ИСО 9001 бекітілген. Олар қай категориядағы болмасын өнімнің өнеркәсіптің немесе экономиканың қандай да болмасын секторындағы ұйымдарға жалпы және қолданылатын болып табылады. ҚР СТ ИСО 9001 өнімге қандайда болмасын талаптар бекітпейды.

ИСО 9000 стандарттар жиынтығы барлық түрдегі және мөлшердегі ұйымдарға көмектесу және сапа менеджмент жүйелерінің енгізу және тиімді қызмет етуін қамтамасыз ету үшін әзірленген.

ИСО 9000 стандарттар 2008 жылда шыққан версиясы 4 стандарттардан турады.

1 ҚР СТ ИСО 9000-2007 СМЖ. Негізгі ережелері және сөздік (сапа менеджмент жүйелерінің негізгі ережелерін баяндайды және СМЖ үшін терминлогияны бекітеді).

2 ҚР СТ ИСО 9001-2009  Талаптар. (тұтынушылар талаптарын қанағаттандыратын және міндетті талаптарға қолданатын өнімдерді ұсына алатын мүмкіндігін көрсету үшін ұйымға керек болған жағдайда СМЖ-не талаптарды анықтайды және тұтынушыларды қанағаттандыруды жоғарылатуға бағытталған).

3 ҚР СТ ИСО 9004-2010 СМЖ. Ұйымның тұрақты жетістікке жетуі үшін менеджмент. Сапа менеджменті позициясынан тәсілдеме. (СМЖ-нің нәтижелігі, сонымен бірге тиімділігін қарастыратын нұсқаулықтарға ие. Осы стандарттың мақсаты болып ұйым әрекетін жақсарту және тұтынушылар мен басқа қызығушы тараптарды қанағаттандыру болып табылады.)

4 ИСО 19011-2002 СМЖ-ін және қоршаған ортаны қорғаудың аудиті (тексеру) бойынша әдістемеліәк нұсқаулықтарға ие[2].

1.1 Сапа менеджменті нысандарының эволюциясы

Сапаны басқару сапаға қойылатын талаптарды қанағаттандыру үшін пайдаланылатын әдістер мен қызметтер. Сапаны басқару процесі мен сапа ілмегінің белгілі бір сатысында қанағаттандырылмаған қызмет ету себептерін жоюға бірдей бағытталған әдістер мен шапшаң сипаттағы қызмет түрлерін қамтиды.

Сапаны басқарудың қазіргі заманғы концепцияларына  СМЖ, TQM, TQC, CWQC, ИСО негізгі түрлері  жатады.

TQC- деңгейі жоғары экономикалық тиімді және тұтынушының талаптарын толық қанағаттандыратын өнімдер мен қызметтерді қалыптастыру, қолдау және жақсартуды ұйымдастыру кезінде адамдардың әр түрлі топтарының үйлескен әрекеттері қамтамасыз ететін тиімді жүйе.

CWQC- жүйесі фирманың әр бір бөлімінде әрбір қызметкердің сапаны басқаруды іс жүзінде оқып игеруін және оған қатысуын қамтиды. Бұл жүйе TQC жүйесіне қатысты кезеңдерді өзінің құрамына ендіреді.

TQM- бұл кәсіпорын қызметінің барлық шеңберінде барлық деңгейдегі қызметкерлер мен басшылықтың қатысуымен және техникалық мүмкіншіліктерді ұтымды пайдалану кезінде зерттеулер мен жасап дайындаудан бастап сатудан кейінгі қызмет көрсетуге дейін сапаны басқару жүйелері мен әдістерін әр жақты бағытталған және тиімді үйлестірілген пайдалануды қарастыратын тұжырымдама.

TQM- бұл теориялық пән емес, үш құрамдас бөліктен тұратын сапаны арттыру процесін басқару технологиясы:

Түбірлік жүйе талдау және зерттеу үшін қолданылатын әдістер мен құралдар. Бұл әдістерде бақылау статистикалық  ыңғайға, белгілі математикалық аппараттарға негізделген, сол себептен барлық кәсіпорындарда пайдаланылады.

Техникалық қамтамасыздандыру жүйесі. Бұл қызметкерлерді осы құралдарды және оларды дұрыс пайдалану жолдарын үйретуді қамтамасыз ететін тәсілдер мен бағдарламалар. Бұл жүйе әр бір кәсіпорынның орналасқан елінің ерекшеліктерін белгілейді, осы елдің ұлттық мәдениетімен және дәстүрімен байланысты.

Сапаны жалпы басқаруды жетілдіру және даму жүйесі әр ел үшін өте ерекше болып табылады, оған ұлттық ерекшеліктер, экономикалық заңнамалар өте қатты әсер етеді.

СМЖ- бұл тікелей немеске жанама ықпал ететін компания қызметінің аспектісін басқару жүйесі.

СМЖ-  ИСО халықаралық ұйымының стандартарының формулаларымен жасалнады.

СМЖ-ны құру үшін өнеркәсіп басшысының стратегиялық шешімі қажет, себебі бұл өнеркәсіпті басқаруда және жұмыстарды ұйымдастыруда маңызды ықпал етеді. СМЖ басқарушы жүйе, яғни бұл жүйені кәсіпорын басшысы мен кәсіпорын менеджменті ішкі басқару тапсырмаларын шешуде қолданады. Ол сол кәсіпорынға сай ұйымдасу структурасы, әдістемесі, ресурсы және процесі болуы керек.   СМЖ бұл басқа кәсіпорынға тәуелді емес және өзгеріске ұшырамайды. СМЖ кәсіпорынды басқару жүйесінің бір бөлігі, ол сол кәсіпорында жасалнып, кәсіпорынның өз ішінде өсуі, дамуы керек.  СМЖ жүйесін мұқият ойлап, жоспарлы түрде ұйымдасып дайындау керек.

СМЖ жүйесінің қазіргі таңдағы басты принципі  тұрақты жақсару, сонымен қатар сапа негізіндегі басқаруға философиялық көзқарасы. Талаптардың орындалуының қабілеттілік әрекетінің жоғарлауының қайтымдылығы тұрғысында түсіндіріледі.

Жақсару әрекеті:

-Қалыптасқан жағдайды бағалау және анализдеу

-Жақсартудың мақсаты және анықтау сферасы

-Қойылған мақсатқа жету шешімін табу және оның ішінде оптималдысын таңдау

-Таңдалынған шешімді орындау

-Таңдалынған шешім орындағаннан кейін оны бағалау және анализдеу.

-Процесті және процедурадағы өзгерістерді әзірлеу

Бұл принциптерді іске асырудың басты объектісі болып барлық бөлек процестің жиынтығы болуы керек.  Іске асыру жетістіктері басқа принципті қолдану болады. Ол сапа менеджменті жұмыскерлерді еліктіру. Олар үшін менеджмент өндірісінде барлық жағдайлар жасалнуы керек.

Сапа менеджмент жүйесін ендіру ерекшеліктері мен  мақсаттары:

-қызығушы жақтардың  қажеттіктерін есепке ала отырып  ұйымның нәтижелілігі мен тиімділігін үнемі жақсарту;

-кез келген жағдайда өнімнің  сапалы шығуына  ұмтылыс жасау;

-өндірісте өнім сапасына ұдайы жақсартуды қамтамасыз ету;

-алдыңғы жыл көрсеткіштеріне қатынасы бойынша өнімнің  деңгейін қадағалау;

-өнім шығаруда ұйымның  нәтижелілігі мен  тиімділігін  үнемі жақсарту үшін әзірленген  менеджмент жүйесін  үнемі жұмысшы  қалыпта ұстау

Бүгінгі күні ИСО-ның 9000 сериялы стандарттарын әлемнің барлық елдері танып отыр, ұлттық стандарттар есебін қабылдап отыр және көптеген фирмалар іске енгізіп отыр. Сапа жүйесінде сертификаттаудың жоқтығы, сыртқы нарық кеңістігіне шығуға басты кедергі болып отыр. Трансұлттық компаниялар судпоставщиктерінен өз кәсікорындарында  9000 сериялы стандарттарды міндетті түрде енгізуді талап етіп отыр.

Сапаны қамтамасыз ету жүйесі «сапа тұзағының» барлығы стадияларында жұмыс істеуі тиіс, сапаға әсер ету сипаты бойынша жүйеде үш бағыт болуы мүмкін:

-сапаны қамтамасыз ету;

-сапаны басқару;

-сапаны жақсарту.

2 ОҚУ ОРЫНДАРЫНА СМЖ

2.1 СМЖ құрылымы. Мақсаты. Міндеті

Қазіргі таңда білім беру жүйесі еңбек нарығының талаптарына жауап бермейді, яғни біздің елімізде және  әлем елдеріндегі экономикасында болып жатқан өзгерістерге сәйкес түбегейлі өзгеруді қажет етеді. ЖОО сапасын арттырудың тиімді әдістерінің бірі- оперативті басқаруды енгізу (көрсеткіштерді жақсартуға мүмкіндік беретінін тәжірибе дәлелдеген), яғни ЖОО бәсекеге қабілеттілігін арттыру және әлемдік білім беру кеңістігінде жоғары беделге ие болуын қамтамасыз ету үшін СМЖ енгізуді талап етеді.Осыған байланысты оқу орындарында ИСО 9001:2015 сериялы халықаралық стандартын қолданысқа енгізуге - СМЖ  шешім қабылдады.

Ұйымның қызметі табысты болу үшін оны жүйелі түрде және сырттан бақылай отырып басқару керек.

Ұйымды басқаруға менеджменттің басқа аспектілерімен қатар сапа менеджменті де кіреді.

СМЖ - бұл мекемеде сапа саласындағы мақсаттар мен саясатты қалыптастыру және сол мақсаттарға жету үшін жасалған жүйе. СМЖ басқа жүйе секілді өзінің міндетімен, құрылымымен, элементтер құрамымен және өзара байланысымен сипатталады. ЖОО-ның СМЖ-сы – жоспарлау, басқару, қамтамасыз ету және сапаны жақсарту арқылы сапа саласындағы саясатты іске асыру үшін қажетті ұйымдастыру құрылымының, әдістемелердің, процестер мен ресурстардың жиынтығы.

Сапа саласындағы саясат - жүйенің негізгі құжаты. Ол СМЖ-ның қалыптасуын және қызметінің мақсатын, сонымен қатар қойылған мақсаттарға жету бойынша жоғары басшылықтың міндеттерін белгілейді.

СМЖ ЖОО-ның педагогикалық, ғылыми, тәрбие, әкімшілік, шаруашылық секілді қызмет салаларын қамтиды. Көрсетілген салалар өзара байланыста болады және көп жағдайда бір-бірімен қиылысады.

СМЖ-ның қызмет етуі барлық персоналды қатыстыру арқылы жүзеге асады, ал жоғары басшылық (университет ректоры) сапа саласындағы мақсаттарға жету үшін толық жауапкершілікті өзіне алады.

СМЖ-ға әкімшілік тарапынан ықпал ету нақты көрсеткіштер бойынша процестерді басқаруға негізделген. Оның негізгі мақсаты – процесті үздіксіз жақсартуды қамтамасыз ететін жағдайларды жасау. Сонымен қатар процесс сапасының өзгерістерін бағалау критерийлері негізінде жүзеге асады.

Сапа менеджменті жүйесін әзірлеу және енгізу процесі келесі кезеңдердентұрады:

-СМЖ моделін таңдау;

-университет қызметін таңдалған модель талаптарымен салыстыру;

-университеттің қызметін қажет болған жерде қайта жасау;

-университет қызметі модель талаптарына сай екендігін дәлелдейтін СМЖ құжаттарын әзірлеу және енгізу;

-қызмет процестерінің тиімділігін арттыру мақсатында СМЖ-ны сертификаттау;

-процестерді үздіксіз жетілдіру негізінде қызметті жақсарту.

Білім беру қызметінің сапасын арттыру міндетін шешу басқарудың кешенді жүйесін жасау қажеттілігімен байланысты. Тек кез-келген процестің нәтижесін бағалауға сүйене отырып жасалған мұндай жүйе түбегейлі негізсіз болып табылады.

Сапаны басқару тиімділігіне процесс ішінде процедураларды басқару жолы арқылы ғана қол жеткізуге болады. Университет жағдайында - маманды даярлаудың барлық кезеңдерінде ұсынылатын ғылыми-білім беру қызметі сапасын басқару арқылы басқару тиімділігіне қол жеткізе аламыз.

Барлық қателер қате әрекет етуден пайда болады. Қатені болдырмау үшін әрекеттің дұрыс ретін анықтап, сипаттап жазу қажет. Дұрыс әрекеттерді орындау және бақылау бойынша нұсқауларды әзірлеу қажет. Белгіленген талаптардан ауытқымай дұрыс орындау үшін қателікті түзеткеннен гөрі, оның алдын алған дұрыс, сондықтан мамандарды даярлау сапасын басқару жұмысында болжамды ауытқулардың алдын алуға ерекше көңіл бөлген жөн.

Бұл арқылы біз ұсынатын қызметтің тұтынушылары деп есептеуге болатын кәсіпорындар, ұйымдар, жеке тұлғалар үшін университеттің жоғары сапалы мамандарды дайындайтын сенімді жеткізуші ретіндегі беделін қамтамасыз етуге болады.

СМЖ-ның міндеті - СМЖ көрсетілетін қызметтердің сапасын қамтамасыз етуге және осы сапаны тұтынушылардың сұранысына икемдеуге арналған жүйе. Сонымен қатар СМЖ-ның басты мақсаты-әрбір қызметті жеке бақылау емес, қызмет сапасының төмендеуіне себеп болатын қателерді болдырмайтын жүйені жасау.

Қажетті жағдай жасау нәтижесінде СМЖ университет түлектерінің мемлекеттік білім беру стандарты талаптарына, мүдделі тараптардың ұсынымдары мен ұсыныстарына сай келетіндігіне кепілдік беру керек. СМЖ дұрыс қызмет еткен жағдайда мамандарды даярлауға жұмсалған шығын оңтайлы болуға тиісті.

Барлық мүдделі тараптардың талабын ескеріп, қызметті үнемі жақсарту үшін әзірленген менеджмент жүйесін енгізу және жұмысты жандандыру нәтижесінде табысқа жетуге болады.

СМЖ келесі элементтерден тұрады: ұйым, процестер, құжаттар, ресурстар.

ISO анықтамаларына сәйкес ұйым – жауапкершілігі, өкілеттілігі және өзара қарым-қатынас бөліп таратылған қажетті құралдар мен қызметкерлер тобы.

Процесс - «кірісті» «шығысқа» айналдыратын, қызметтің өзара байланысқан және өзара әрекеттесетін элементтер жиынтығы. Сонымен қатар процестің «кірісі» әдетте басқа процестің «шығысы» болып табылады.

СМЖ-да процедура ұғымының мағынасы маңызды. Процедура - қызмет немесе процесті іске асырудың белгіленген амалы. Сөйтіп, процедура деп, бір жағынан, процесті (немесе процестердің жиынтығы), ал, екінші жағынан, процесті орындаудың дұрыс амалын қалыптастыруын айтады.

Құжат - тиісті тасымалдаушыда орналастырылған ақпарат (маңызды деректер).

СМЖ-ның ресурстары – сапа менеджментін қамтамасыз ететін ресурс (адами,уақытша, материалдық және т.б.).

Ұйымда СМЖ-ны әзірлеу үшін не қажет?

-қызметтің негізгі процестерін сәйкестендіру;

-процестердің өзара әрекеттесуін және ретін белгілеу;

-жұмыс және процестерді бақылау тиімділігін қамтамасыз ету үшін қажетті әдістер мен критерийлерді анықтау;

-процестерді бақылау және жұмысты жүргізу үшін қажетті ақпаратпен және ресурстармен қамтамасыз ету;

-процесті бақылау, өлшеу және анализ жасау;

-жоспарланған нәтижелерге қол жеткізу және процестерді үнемі жақсарту үшін қажетті шараларды қабылдау.

2.2 Сапа менеджмент жүйесінің оқу орындарындағы рөлі

ХС ИСО 9001:2008 талаптарына сәйкес келетін сапа менеджменті жүйесінің негізінде қызметті және ресурстарды басқаруға қойылатын процестік тәсілдеме жатыр. Басқаруға процестік тәсілдемені енгізу ұйымға қосымша мүмкіндіктер береді, әсіресе:

- жалпы ұжымдық басқару жүйесін тиімді етуге, басшылық үшін оны айқын қылуға және сыртқы ортаның өзгерістеріне икемді әсер етуге қабілетті етуге;

- мақсаттар мен қызметтерді жоспарлау тәртібін, ұйымның үрдістері мен бөлімшелері арасындағы өзара байланысын, лауазымдық тұлғалардың (қызметкерлердің) жауаптылығы және өкілеттілігін, штаттан тыс жағдайларда жұмыс істеу және әрекет ету тәртібін, барлық деңгейдегі басшылық алдында есеп беру тәртібін және нысанын, жалпы ұйым қызметінің және оның бөлімшелерінің қызметінің нәтижелілігін және тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер жүйесін, қызмет нәтижелерін қарастыру және ауытқуларды жою мен жоспарлы көрсеткіштерге жету жөніндегі басқарушы шешімдерді қабылдау тәртібін реттеуге;

-өндірістік/басқару тізбегіндегі әрбір кезеңде басқарудың тиімділігін бағалаудың көрсеткіштері мен өлшемдер жүйесін алуға және пайдалануға;

-басқару жүйесінің тиімділігін үнемі жоғарылатуға және мүдделі тараптардың қажеттіліктерін максимальды түрде ескеруге.

3 ҚАЗАҚСТАН АМЕРИКАНДЫҚ ЕРКІН УНИВЕРСИТЕТІ ОҚУ ОРНЫНЫҢ САПА МЕНЕДЖМЕН ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ИСО 9001-2015 ЖАҢА СТАНДАРТ ТАЛАПТАРЫН УНИВЕРСИТЕТКЕ ЕНГІЗУ

3.1 ҚАЕУ оқу орнының сапа менеджмент жүйесі

Білім беру аймағында дүниежүзілік көсемдердің тәжірибесі бәсекелестік стратегиясының негізі ИСО 9001 сериялы халықаралық стандарт талаптарына сай келетін менеджмент жүйесінің сапасы арқылы  сапаға деген  бағыт-бағдары болып табылады деп көрсетеді. ЖОО білім беру қызметтерінің сапасын арттыру  мемлекеттік міндеттер тұрғысынан стратегиялық мақсат  және ЖОО өз міндеттері тұрғысында оның гүлденуін және  дамуын,  жұмысын қамтамасыз ету құралы ретінде қарастырылады. Бүгінгі күнде ЖОО өз жағдайын «нарық субъектісі»ретінде қабылдауы керек  және соған орай барлық нарықтық экономиканың заңдылықтарын,  тірі қалудағы күрестің заңдылықтарын,  «табиғи сұрыптау»да білім беру қызметтері нарығында да жүретінін мойындауы керек [7].

ХС ISO 9001-2008 талап ету негізінде ЖОО құрылған менеджмент сапасының жүйесі- бұл сапаға байланысты басшылық пен ұйымды басқаруға арналған менеджмент жүйесі.

Берілген жүйе университет қызмет көрсету үрдісінің негізін белгілейді толық құжаттаудың жүйесін құрып,  іске асырады,  үнемі ішкі аудит өткізіп отырады және талап етілген сапаға байланысты басшылықтың орнатқан өнімінің сәйкессіздік жағдайындағы өндеу жұмыстары мен ескертулерге байланысты процедуралар қолданады деп болжайды.

Ең бастысы- СМЖ енгізудегі ЖОО жұмысы үзіліссіз жақсартуды қамтамасыз етуге бағытталған.

ҚАЕУинтеграциясы дүниежүзілік ғылыми білім беретін  кеңістігі  білім беру жұмысында менеджмент жүйе сапасын енгізу мен жоспарлау, сериясы ISO 9001-2008 халықаралық стандартқа негізделген мамандарды даярлаусыз мүмкін емес.

Сапалы мамандарды даярлаумен ерекшеленетін, еліміздегі жекелей, болашақта элиталрлық ЖОО бірі болатын Қазақстан-Американдық еркін университеті СМЖ құрып және енгізу мміндетін стратегиялық тұрғыдан қойды.

Осылайша, Қазақстан-Американдық еркін университетінің сертификация өзектілігі біріншіден, білім беру қызметінің қазақстандық нарығындағы өзгерісі, екіншіден, тандаулы  білім беруге деген ұстанымын ұстап қалуға  ұмтылыс және ондағы лидерлікті дамыту.

ҚАЕУ МЖС сертификациясы- бұл білім беру қызметтерінің жоғары деңгейлі сапасымен қамтамасыз етудің  және ұйымды басқарудың көптеген аспектілерін талдауға,  анықтауға  рұқсат ететін ҚАЕУ инновациялық жобаларының бірі.

ҚАЕУ жұмысына сапа менеджмент жүйелерін енгізудің негізгі міндеттерінің жұмыс жасауы арқылы мынаған жету:

-оның жұмысының негізгі бағыттары арқылы университетте сапалы мамандарды дайындауды қамтамасыз ететін ЖОО өз ішінде жүйе құру. (білім алатын,  ғылыми-зерттеу,  ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлау,  тәрбиелік,  қаржылық,  ақпараттық,  әлеуметтік,  шаруашылық,  әкімшілік-басқармалық);

-оқушылардың жауапкершілігі (түрлі деңгейдегі) және оқытушылардың  өз жұмыстарының нәтижесі арқасында университет имиджін көтеру;

-тұтынушылардың университет түлектеріне деген сенімдерінің өсуі(мемлекеттік органдарда, өнеркәсіптерде, ұйымдарда);

-аймақта университеттік білімнің даму жүйесінің экономикалық механизмінің іске асуы, барлық деңгейдегі қызметкерлердің экономикалық жағдайын жақсарту;

-барлық ішкі қорларды мобилизациялау және шығындарды ықшамдау мақсатында тәрбиелік- оқыту үрдісін басқару жүйесін қайта ұйымдастыру;

-университеттің СМЖ қызметінің маңыздылығын барлық ұжым болып ұғыну;

-барлық деңгейдегі қызметкерлердің өкілеттіктерін нақты бөлу, жауапкершіліктерін жоғарылату(оқытушылардың, кафедралардың, деканаттардың,  ректораттардың);

СМЖ негізгі міндеттерінің шешімі-қызметаралық тосқауылдарды жою, сапамен жалпы басқару идеологиясы мен енгізу үрдісіне жақын келу арқылы ЖОО аралық топтар құру.

ЖОО жұмысына жасалған сараптама басқару жүйесінің толық жетілу қажеттілігінің көптеген себептерін анықтауға рұқсат етті.  Біріншіден, басқарудың классикалық тәсілдерінен стратегиялыққа көшірілуі талап етіледі. Туындаған мәселелерді шешпей, сол мәселені тудыратын үрдістерді жөндеуге тырысу. Үрдістерге өз назарымызды шоғырландыра отырып, өз қызметтеріміздің сапасын жақсарта аламыз. Үрдістің мысалдары етіп мыналарды санауға болады:ЖОО оқытушыларының қайта даярлануы, дәріс оқулары, әдістемелік құралдарды дайындау. Міндетті түрде осы үрдістердің көрсеткіштерін салыстырып отыру қажет.

Екіншіден, клиент сұраныстарын қанағаттандыратын мәдениетті ұстану. Мысалы, қабылдау комиссиясы шикізатты жеткізіп береді, бірақ талапкердің болашақ тағдыры жайында ойланбайды. Оқытушы дәрісті оқыды да,  өз студенттері жайында ұмытып кетті. Пән бойынша алдынғы алған білімдері келесі оқу курстарының талаптарын қанағаттандырмайды. Нәтижесі белгілі.

Тұтынушылардың сұраныстарының  біздің өніммен және қызметімізбен  қанағаттануы  ЖОО жұмысының барлығын қамту керек.

Университетте  өнделетін  СМЖ негізгі мақсаты - мамандарды даярлауда бірыңғай үрдісті құрайтын оқу, ғылыми-әдістемелік және тәрбиелік жұмыстың бірлігі болып табылады.

Үшіншіден,  СМЖ негізгі элементтерінің бірі оқу үрдісінің нәтиже сараптамасы және тұрақты бақылау болып табылады. ҚАЕУ білім сапасын басқару мақсатында білім беру үрдісінің мониторингі және бағалау жүйесі құрылған.

ҚАЕУ басшылығы  тұтынушыны ескеріп  және оған сапалы білім ұсынуы керектігін түсінгендер ғана бәсекелестік күресінде  жеңіп шығатынын түсініп отыр. Білім беру қызметтерін тиімді басқару ЖОО қатысты тұтынушы мен өнімді нақты анықтаудың арқасында қол жеткізеді. Тұтынушының ішкі және сыртқы талаптарына сәйкестігінің көмегімен жетуге болатын  білім сапасына  басқару жүйесімен жетуге болады: оқушылардың,  жұмыс берушілердің, басшылар мен қызметкерлердің.

ҚАЕУтұтынушы топтарға арналған  СМЖ енгізудегі  артықшылық

Талапкерлер мен студенттер үшін:

-Оқу үрдісінің сапасы жүйелеу, жинақтау, тарату, талдау және барлық қажетті ақпараттарды сақтау жолымен көтеріледі(оқу жоспарлары, студенттердің қанағаттануы мен үлгерімі);

-Нақты басқару жүйесінің арқасында өтілмеген сабақтар саны нөлге теңеседі;

-ЖОО мамандандырылған түлектерінің дайындық деңгейі көтеріледі,  оларға еңбек нарығында сұраныс арта түседі;

-Студенттермен сақталған қатынас механизмі есебінде барлық сұрақтар, ұсыныстар мен шағымдар назардан тыс қалмайды,

Жұмыс берушілер үшін:

-мамандар үнемі өзгеріп отыратын талаптың есебінен дайындалғанның кепілі;

-Мамандардың сапалы дайындығына сенімділік  ЖОО үнемі жоғары деңгейде қадағаланып отыр;

-Басшылар мен қызметкерлер үші;

-жұмыстың ашық көрінуінің арқасында ұйым жұмысының барлық сферада бақылауы жақсарады;

-негізгі және көмекші үрдістерді ықшамдау есебінен шығындар азаяды;

-қағазбен жұмыс көлемі азаяды;

-шешімдердің нақтылығы жоғарылайды;

-ішкі ағымдағы ақпараттар жетілдіріледі;

-ЖОО инвестициялық тартымдылығы жоғарылайды.

Әрбір ЖОО  қызметкері өз рөлін және ұйым жұмысына қосатын үлесін нақты сезінеді.

Мемлекет үшін:

-көрсетіліп жатқан білім беру қызметтері барлық талаптарға сай екендігі  жайында кепілдік пайда болады;

-ЖОО СМЖ енгізу әлемдік білім беру жүйесінде жоғарғы білім интеграциясына жағдай жасайды;

-Мемлекет  ЖОО бөлінген қаражаттың мақсатты және тиімді пайдаланылғанына  сенімді болуына әбден мүмкін;

-Лицензиялау, іскерлік сараптау және аккредитациялау процедуралары жеңілдетіледі.

ҚАЕУ СМЖ құрудың негізгі кезеңдері:

1 кезең СМЖ құру жөнінде жоғарғы басшылықтың шешімі

2 кезең Сапа бойынша кеңес құру

3 кезең Жұмыс топтарын құру, қызметкерлерді оқыту және дайындау.

4 кезең ЖОО құжаттарының  жағдайының сараптамасы және СМЖ құжаттарының жоспары.

5 кезең Ішкі аудит өткізу

6 кезең Жоғарғы басшылық жағынан СМЖ үрдістерінің қызметінің сараптамасы

7 кезең Сыртқы аудит өткізу

ЖОО СМЖ құрудың алғашқы қадамдары.  ЖОО ИСО 9001:2008 талаптарына негізделген  жаңа менеджмент сапа жүйесінің құрылуы қызметкерлер мен ППС ??????  мобильдік қатынас пен үлкен потенциалы ескерілген  оңай жұмыс болып көрінген. ҚАЕУ СМЖ негізі дәстүрлі методологиялық бақылаудан бас тарту және әрбіреуінің жекелей жауапкершілігіне көшу болып табылады. Жоспарлау мен енгізудің ішкі және сыртқы себептеріне  мұқият сараптама жасай отырып, жоғарғы басшылық СМЖ құру туралы шешім қабылдайды және СМЖ талаптарына сай үрдістердің жұмыс жағдайын қолдау,  жоспарлармен қамтамасыз ету,  енгізу міндеттері кіретін басшылық тарапынан  сапа бойынша өкілін тағайындау.

Сапа бойынша Кеңес құру. ИСО 9001:2008 халықаралық стандартына сәйкес СМЖ өңдеу және оны енгізу сапаны басқарудың арнайы қызметін құруды және оны іске қосуды қарастырады. Бұл қызметтің іс-әрекеті, ең алдымен, оқытуды ұйымдастырудың негізгі үрдісін, сонымен қатар СМЖ өзінің үрдістері мен процедураларын анықтауға және құжаттауға бағытталады.

Осы мақсатпен, ҚАЕУ-де сапа бойынша Кеңес құрылған. Оның негізгі міндеттері - ISО 9001:2008 халықаралық стандарт талаптарына сай білім беру қызметтерінің сапасын басқару, СМЖ құжаттарын өңдеу және университет персоналдарын оқыту бойынша жұмыстарды бақылау және бағдарлау Осы жұмысты дұрыс ұйымдастыру СМЖ нәтижелілігі мен тиімділігін қамтамасыз ету шарты болып табылады.

Сапа бойынша Кеңестің негізгі мақсаты - СМЖ–ны өңдеу мен енгізуге қатысушы барлық бөлімшелерді басқаруды ұйымдастыруды, сонымен қатар қажетті құжаттарды жүзеге асыру. Сапа бойынша Кеңес мүшесіне мыналар кірді: жоғары басшылық жағынан сапа бойынша өкілет, құрылымдық бөлімшелердің басшылары және сапа менеджменті облысы бойынша мамандар.

Аталмыш Кеңестің іс-әрекеті өңделген «Сапа бойынша Кеңес туралы тұрғымен» реттеледі және СМЖ–ны құру Жоспарымен сәйкес жүзеге асады.

Сапа бойынша Кеңестің міндеттері келесі:

-ЖОО сапа облысындағы саясатын өңдеу мен жөндеуге қатысу;

-сапа жүйесін қызметке қосу және жетілдіру, енгізуге әдістемелік басшылық жасау;

-сапаны қамтамасыз ету жұмысын бағыттау;

-ЖОО сапасын көтеру бағдарламасын (жобасын) өңдеу және ағымдық бақылау;

-сапаның нақты және потенциалды мәселелерін анықтау;

-сапаны басқару мен жақсартуды қамтамасыз етуге қажетті жұмыстардың құрамын анықтау;

-сапалы білім беру қызметтерін қамтамасыз ететін ақпараттық–әдістемелік және материалды–техникалық базаларды бақылау;

-сапаны қамтамасыз ететін арнайы әдістерді (статистикалық және т.б.) өңдеу;

-білім беру қызметтерінің сапасы туралы ақпараттарды жинау, сақтау, жүйелеу, өңдеу, талдау жне жалпылау.

Персоналдарды дайындау және оқыту, жұмыс топтарын қалыптастыру ISO халықаралық стандарт бойынша ЖОО-нда жетісті менеджмент жүйесін құрудың басты факторының бірі болып табылады Жаңа жүйені қабылдау, оны қалыптастыруға жалпылай қатысу ұйымның барлық қызметкерлеріне байланысты, себебі СМЖ-ны өңдеу және оны енгізу ұйымды басқару моделін түбегейлі өзгертеді, кадр саясатын жетілдіреді, т.с.с. Олай болса, аталмыш жобаны жетісті жүзеге асырудың бірінші, әрі басты шарты, ол - жоғары басшылардың да, ұйым персоналдарының да ISO 9001:2008 стандартының талаптарынан хабардар болулары. ҚАЕУ-де СМЖ–ны кезеңмен енгізу бағдарламасы екі бағытта жүзеге асты: сыртқы және ішкі оқыту. Оқытудың ішкі формасы ЖОО-ң қызметкерлері мен оқытушыларына арналған оқыту семинарлар қатары арқылы ұсынылды. Сәйкесінше сапа менеджменті жүйесі облысында квалификация көтеру бойынша сыртқы оқыту семинарларынан жоғары басшылық пен ЖОО-ң құырылымдық бөлімшелерінің басшылары өтті. Өткен семинарлар мен қызметкерлердің жоғары басшылықпен кездесулері СМЖ-мен, стандарттың ISO 9001 сериясымен танысудың қажетті бөлшегі болып табылды, және де, әрине қызметкерлер мен ППҚ-ң СМЖ–ны құру және енгізу мотивациясын тудырды.  Осы кезең сөзсіз ЖОО–н басқару жүйесін жетілдіруге және дамытуға әкеп соқты.

ЖОО құжаттарының жағдайын талдау және СМЖ құжаттарын өңдеу.

МС ISO 9001:200 талаптарына сәйкес СМЖ-ны енгізу және жұмыс күйінде ұстау, өңдеу, құжаттау көзқарасы бойынша құжатнаманы басқару ең маңызды әрі күрделі міндеттердің бірі болып табылады.

Сапаны қамтамасыз етуді басқаруға байланысты құжатнама кез–келген ЖОО-нда бар. Өйткені, бұл құрылымдық бөлімшелердің әртүрлі функциялары, сонымен қатар сапа жоспарлары, ішкі тексерулердің жоспарлары, жұмыс жоспарлары т.с.с.туралы басты нормативті құжат.

ҚАЕУ–ң СМЖ құжатнамасы ҚАЕУ құрылымымен іс-әрекет аумағымен, олардың өзара әрекет үрдістерімен, қажетті қормен, заң шығаратын және реттеуші базаның міндетті талаптарымен, сонымен қатар білім беру, ғылыми, әдістемелік және т.б. ҚАЕУ көрсететін қызметтер бойынша тұтынушылардың талаптарымен анықталады.

ҚАЕУ СМЖ құжатнамасы:

-СМЖ тиімділігін және нәтижелігін қамтамасыз етеді.

-Қабылдаған шешімдер мен алға қойған мақсаттарына жетуді куәландыруды қамтамасыз ету.

-ХС ISO 9001:2008 «Құжатнаманы  басқару» 4.2.3 бөліміне сәйкес СМЖ құжатнамасына кіретіндер:

a) сапа облысындағы мақсат пен  деректі дайындалған  саясат.

b) сапа бойынша басқару

c) стандарт талап ететіндей құжатнамалық  процедуралар

d) ЖОО қажетті үрдістер мен жұмыстарды басқару үшін және тиімді жоспарлауды қамтамасыз ететін құжаттар.

e) стандарт талап ететін сапа туралы жазбалар

СМЖ құжаттарының міндеттеріне кіретіндер мыналар:

-міндеттерді, жауапкершілікті, өзара байланысты анықтау;

-белгілі талаптарға  жұмыстың сәйкестігін қамтамасыз ету;

-Тұтынушылардың қанағаттанулары арқылы нарықта абырой тудыруға көмектесу;

-барлық сәйкессіздіктер,  кемшіліктер, шағымдар шұғыл түрде анықталсын, жойылсын, бақылауға алынсын және  кері байланыс арқылы шешілсін;

-таныстыру үшін ақпаратпен қамтамасыз ету;

-өз жұмыстарымен мақтанатындай жұмысшыларға көмектесу;

-өзара байланыс арқылы ЖОО қызмет пен факультет, кооперация мен кафедра арасында өндірістік қатынасты жақсартуға көмектесу;

-кері байланыс арқылы студенттер мен түлектердің білім, іскерлік,  дағды сапаларының  және СМЖ үрдісінің сараптамасы үшін мәліметтерді беру;

-білім беру қызметтерінің СМЖ үрдістерінің өзгеруін  және ЖОО басқа да өнімдерін бақылау;

-оқуда бақылау мен анықтаудың қажеттілігі;

СМЖ тиімділігі мен нәтижелілігінің деңгейін , оның үрдістерін және түлектер мен студенттердің сапалы талаптарына жетуін  растау үшін жазбалармен қамтамасыз ету

СМЖ құжатнамасының қажетті қасиеті:

-жүйелілік (құжаттар өзара  байланысқан , басқару деңгейіне қарай бөлінуі және құрылымды  блуы керек, бұл жағдайда олар СМЖ жөнінде нақты көрініс береді);

-ISO 9001:2008;стандарт талабының  дұрыстығы;

-мекенжайлылығы(әрбір құжат  нақты облыста қолдану үшін арналған , нақты орындаушылар үшін және жауапты ұстаушылары болуы керек;

-қол жетерлік (құжатнама  пайдаланушы мен аудиторларға қол жетерлік болуы керек);

-өзектілігі (құжатнама СМЖ қызметінің барлық шарттарының өзгеруін жылдам көрсететін болуы керек);

-тиімділігі (құжатнама үрдістерді іске асыруда шығынның азаюына жағдай жасауы керек);

-СМЖ енгізу бойынша құжатнама дайындау ең алдымен үрдістің анықтамасын,  СМЖ тиімді енгізу үшін қажетті және олардың өзара әсер етуінің дәрежесін, содан кейін осы үрдістердің құжатнамасын көлемде,  бақылаудың және олардың жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін қажеттілігін  болжайды;

-СМЖ басты құжатары саясат және ҚАЕУ сапа облысындағы мақсаты мен ҚАЕУ сапа бойынша басқармасы болып табылады.

ҚР ҚАЕУ  ЖОО түгелдей жұмысын көрсететін СМЖ негізгі үрдістерінің сипаттамасын  ұсынады, құжаттардың құрылымы мен басқаруын, қызметкерлердің қызметі мен жауапкершілігін анықтайды ,тұтынушылардың талаптарын және олардың қанағаттануы үшін қорларды  орнатады.  Сапа бойынша басқармасы СМЖ құжатнамасының бірінші деңгейлі құжаты сияқты оның басшылары мен қызметкерлеріне арналған ақпараттық анықтама болып табылады, сонымен қатар ішкі қолданатындар үшін және СМЖ тиімді қолдану мен толық жетілдіруді басқару механизмін көрсету үшін арналған.

Басшылықтың сапасына қарай мазмұны:

-ҚАЕУ қысқаша мінездеме;

-СМЖ құрылымын ұйымдастыру сипаттамасы;

-ИСО 9001-2008 стандарты бойынша  СМЖ  нормативтік талаптарына сай  ЖОО даму бағыттарымен саясатқа қатысты СМЖ сипаттамасы;

-ҚР нағыз құжаттарының қосымшасы ретінде жекелей құжат болып көрсетілген қажетті құжаттық процедураларға сілтеме .

ҚАЕУ СМЖ  құжаттарының бірінші деңгейлі құжаттарға саясат және сапа облысындағы мақсаттар жатады..ҚАЕУ сапа облысындағы саясат  приоритеттерін  және СМЖ  жұмысының негізгі міндеттерін анықтайтын кешенді құжат. ҚАЕУ облысындағы саясат келесі талаптарға жауап береді:

Сапа облысындағы саясат  жоғарғы білім сферасындағы мемлекеттік саясатқа сәйкес  («ҚР 2005-2010жж арналған Білімді дамыту мемлекеттік бағдарламасы»), халықаралық кеңістікте білімнің даму тенденциялары мен университеттің негізін қалаушы құжаттармен (ЖОО шебер-жоспары, Жарғысы) өнделеді.

Сапа облысындағы саясат  тұтынушылардың және басқа да қызығушылық танытатын жақтардың талаптарына  сәйкес келу  жауапкершілігі  мен  СМЖ нәтижелілігінің үнемі жоғарылауын қосады.

Сапа облысындағы саясат  сапа облысындағы мақсат қою  мен талдаудың негізі болып табылады.

Сапа облысындағы саясат  ҚАЕУ қызметкерлеріне жоғарғы басшыларының жекелей әңгімелесу мен кездесулер арқылы,  университеттің ақпараттық тақталарында ілулі тұрғаны  жеткізілген.

Сапа облысындағы саясат  оқу жылының аяғында ҚАЕУ Ғылыми Кеңес отырысында жарамдылығына қарай талданады және қажетіне қарай өзекті етіледі.

Сапа облысындағы мақсаттар  ағымдағы оқу жылына бүтіндей университет және құрылымдық бөлімшелер үшін қажеттілік жағдайында өнделеді . Сонымен қатар  СМЖ әрбір үрдісі бойынша  сәйкестендірілген мақсаттар құрылған.(ҚАЕУ СМЖ үрдісінің атрибуттар матрицасы).ҚАЕУ сапа облысындағы мақсаттар өлшенерліктей болып табылады,  мақсатты іске асыру сараптамасын жүргізу уақытарлық жоспарлану арқылы  мақсатқа жету индикаторлардың көмегімен мүмкіндік береді. Сапа облысындағы мақсаттарды өндеу негізі  сапа облысындағы саясат, шебер-жоспар, ағымдағы оқу жылының приоритеттері  болып табылады.

ҚАЕУ  СМЖ құжаттарының тізіміне  сонымен қатар ҚАЕУ СМЖ үрдісінің атрибуттар матрицасы және ҚАЕУ СМЖ үрдістерінің картасы кіреді. Берілген құжаттарды жасау  стандарттың негізгі принциптерінің бірі- ұйымды басқаруда үрдістік және жүйелілік әрекеттерін пайдалануға негізделген. ISO 9001:2008,  стандартына сәйкес «Әрбір жұмыс немесе жұмыс кешендерінде қолданылатын  кіру шығуға түрленуі үшін қорлар үрдіс ретінде қарастырылуы мүмкін.» Сонымен қатар, стандарт үрдістік және жүйелілік  талаптарына  қатысты  әрекеттерді анықтайды,  СМЖ қажетті  үрдістерді және олардың жүйелілік  пен  әрекеттестіктерін болжайды.

Білім беру сапасын бағалау және мониторингтеу- қазіргі кездегі білім берудегі келелі мәселелердің бірі.Білім беру қызметтерінің СМЖ қажетті құрамдас бөлігі ретінде білім сапасының мониторингі мен бағалау жүйесін құруын талап етеді.

ҚАЕУ бүгінгі күнде білім сапасының мониторингі  қадағалау жүйесін, оқытудың тиімділігін үнемі өлшеу, барлық деңгейде жұмысқа өзіндік талдау жасауды ұсынады ,  ЖОО жұмысы қаншалықты деңгейде мемлекеттік білім беру  стандартына сәйкес келетінін  анықтауға мүмкіндік беретін біршама маңызды  уақыттың шынайы талабы.

мамандық бойынша білім беру қызметін көрсету туралы лицензияның болуы

ҚАЕУ мемлекеттік іскерлік сараптаудың қорытындысы туралы Іскерлік сараптау комиссиясының шешімі.

ҚР  өткізетін ҚР ЖОО  жыл сайынғы рейтингінде иеленген орыны

ҚАЕУ түлектерінің білім сапасы және деңгейі туралы өнеркәсіптердің, мемлекеттік мекемелердің, ұйымдардың басшыларының пікірі.

Студенттің мемлекетаралық бақылау, магистрлік диссертация қорғау, мемлекеттік емтихан тапсыру кезіндегі білімін бағалау деңгейі.

Бағалаудың ішкі түрі келесіден құралады:

 

• -талапкердің сапалы білімі;
• -оқу үрдісінің сапасы;
• -оқу үрдісін іске асыру үшін оқу және әдістемелік материалдар мазмұнының  сапалылығы.

 

Еңбек нарығында түлектердің қажеттіліктері,  қорытынды нәтижелерінің сапасы.

ҚАЕУ сапалы біліммен қамтамасыз етудің маңызды шарттары ЖОО түскен талапкердің сапалы білімі болып табылады.Ол үшін ЖОО арнайы саясат жүргізіліп,  потенциалды талапкермен  жүргізілетін жұмыс жүйесі құрылған.  «Өз» талапкерлерін дайындау үшін тығыз қарым-қатынастағы ынтымақтастық  жүйе құрылған.

Мамандарды дайындаудың сапалы компоненттерінің бірі оқу үрдісінің сапалылығы,  «өнімнің өлшемі және мониторингі»деңгейі анықталатын мынадай үрдіс түрінде болып табылады:

 

• -тұтынушылардың және басқа да қызығушылық танытатын адамдардың қанағаттануы туралы ақпарат мониторингі;
• -Нормативті құжаттарға сәйкес іскерлік сараптаудың барлық түрін  өткізу.(ағымдық, қорытынды, мемлекеттік);
• -студенттердің білімдерін мемлекетаралық бақылау арқылы тексеру;
• -тәжірибенің барлық түрлерінен іскерлік сараптаудан өту;
• -курстық және  бітірушілердің жұмысын,  магистрлік диссертациясын қорғауы;
• -оқу үрдісін ғылыммен, ғылыми-әдістемелік, оқумен қамтамасыз ету сараптамасы;
• -сабақ беру деңгейінің, мазмұнының,  тәртіпті  зерттеудің мониторингісі;
• -оқытуда қолданатын құралдар мен технологиялар мониторингі;
• -оқыту әдістерінің мониторингісі;
• -орындалуының мониторингісі.

 

Мониторинг көрсеткіштеріне қарай университет қызметкерлері мен студенттердің қанағаттанушылықтарының бағалау дәрежесін анықтау өткізіледі. ЖОО сапасының басты мақсаттарының бірі- тұтынушылардың оқу қызметтеріне қанағаттануы және ғылыми зерттеулерді өндеу, іске асыру. МЖС қызметі нәтижесін белгілермен өлшеу  болып табылатын жолмен ҚАЕУ тұтынушылардың қанағаттану не қанағаттанбауы туралы ақпарат жинауды іске асыруда :

 

1. -ЖОО ішкі аудит нәтижелерінің сараптамасы;
2. -ЖОО жоғарғы басшысының студенттер мен қызметкерлермен жекелей кездесуі;
3. -Құрылысты бөлімшенің отырыстарына қатысуы;
4. -Студенттерден анонимді сұрақтама алуы,
5. -Тұтынушы және қызығушылық танытатын адамдардың тілектері мен пікірлерінің сараптамасы;
6. -ЖОО түлектері туралы мәлімет.

 

Пікір бойынша оқу, оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттердің шығарылуы, саны, ғылыми  жариялану деңгейі, өткізілген ғылыми конференциялар және семинарлар сараптамасы.

Кестеге сәйкес ішкі аудиторлардың тексеруімен тұтынушылардың қанағаттанушылық мониторингісі, сонымен қатар ЖОО психологиялық қызметінің түрлі зерттеулерін жүргізу мақсатында өткізіледі.  Мониторинг өткізудің негізгі әдістері болып арнайы дайындалған анкеталар мен тесттер болып табылады.

Менеджмент жүйесі сапасының нақты жүмыс нәтижелерін аңғартатын  оның ақырғы мақсаттары болып табылатын кері байланыс та іске асырылады. Осындай іс-шаралардың міндеті дәрежесін дұрыс бағалау ғана емес, сонымен қатар қанағаттанушылықсыздың  себептерін  анықтап, соларды жою жолдарын қарастыру болып табылады.

ЖОО бастапқы жетекші қызмет көрсету принципі оқытушылық қызметтің жоғары сапалылығын қамтамасыз ету болып табылады. Біліктілігін жоғарылату түрінде профессорлық-оқытушылық құраммен жұмыс жасау және сұрыптау арқылы осыған жетеді.  ППС бағалау жүйесіндегі маңыздысы мына компоненттерді өзіне қосатын сабақ беру сапасын бағалау болып табылады:

-тәртіпке үйрету деңгейін талдау;

-оқытушының оқу-әдістемелік материалының мазмұны және жоспарының сапасы;

-ғылыми-зерттеу жүмыстарын жүргізу;

-ЖОО қоғамдық және тәрбиелік жұмыстарға қатысу;

-оқу үрдісінде инновациялық технологияларды қолдану.

Сайып келгенде ҚАЕУ бағалау құрылымы және білім сапасының мониторингі  мынаны болжайды:

 

• -студенттердің бастапқы білімдерін бағалау;
• -дайындалған оқу -әдістемелік кешендерді бағалау;
• -оқу үрдісінің жоспарлануы оқу жоспары мен стандартқа сәйкестігін бағалау;
• -сабақ берудің сапасын бағалау;
• -студенттің ағымдағы білімі(барлық курс студенттерінің ішкісеместр іскерлік сараптауы) ;
• -сынақ-емтихандық сессия кезіндегі студенттің білімі ;
• -студенттің қалған білімдерін бақылау ;
• -түлектердің қорытынды іскерлік сараптауын бағалау ;
• -олардың дайындық деңгейінің және тұтынушының талабына сәйкестігін талдау.

 

3.2 Қазақстан американдық еркін университеті сма және смж қызметтік мақсаты

ҚАЕУ-де сапа мереджменті жүйесі әзірленіп, мақұлданып  енгізілген.  ҚАЕУ СМЖ тұрақты даму үстінде. СМЖ артуы  ISO 9001:2008 (ХС) халықаралық стандарттар сериясының талаптары бойынша жоспарланған және нақты іс шараларды /параметрлерді тұрақты салыстыру, сәйкес іс шараларды қабылдау және талдауымен қамтамасыз етіледі.

ЖОО сапа саласындағы басты мақсаттарының бірі ғылыми зерттеулер мен талдамаларды жүзеге асыру және білім беру қызметінің (қосымша қызметті қосып алғанда) тұтынушыларын қанағаттандыру болып табылады.   ҚАЕУ-де тұтынушылардың қанағаттылығы немесе қанағаттанарлықсыздығы туралы ақпаратты жинау жүзеге асырылады, ол төменде көрсетілген жолдармен СМЖ қызмет етуінің нәтижелігін өлшеу критериі болып табылады:

 

• -жоо-ның ішкі аудит нәтижелерін талдау;
• -жоғары басшылықтың білім алушылармен және жоо-ның қызметкерлерімен жеке кездесуі;
• -құрылымдық бөлімшелердің отырыстарына қатысу;
• -білім алушыларға анонимдік сауалнама жүргізу;
• -мүдделі тараптар мен тұтынушылар тарапынан пікірлер мен тілектерді талдау;
• -жоо-ның түлектері туралы мәлімет;
• -өткізілген ғылыми конференциялар мен семинарлар, ғылыми жарияланымдардың саны мен деңгейі, және пікірлер бойынша ғылыми әдебиеттер мен оқу әдістемелік, оқу әдебиеттері шығарылымын талдау;

 

Білім сапасы – бұл:

 

• -тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің, әлеуметтік топтың көлемдегі және білім мазмұнын, дағдыларының қалыптасқан және даму үстіндегі (болжалды)  қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетін сипаттайтын көрсеткіштердің жиынтығы.
• -білім беру процесі нәтижелерінің сапасы: білім алушылар мен түлектердің білім деңгейі МЖМБС талаптарына сәйкес келуі;
• - сапа менеджменті жүйесінің сипаттамасы;
• - білім мазмұны;
• - талапкерлердің дайындық деңгейі;
• - оқытушы кадрлардың біліктілігі;
• -ақпараттық-әдістемелік қамсыздандыру;
• -білім беру процесін материалдық-техникалық қамсыздандыру;
• -заманауи білім беру технологияларын қолдану және даму деңгейі;
• - ғылыми қызметтің даму деңгейі.

 

Тұтынушылардың қанағаттану мониторигсін жүргізу ҚАЕУ президентімен бекітілген кестелерге сәйкес аудиторлардың ішкі тексерісі аясында, сонымен қатар әр түрлі негіздегі зерттеуді жүргізу масатында жүзеге асырылады.  Мониторингті жүргізудің негізгі әдісі ретінде арнайы әзірленген сауалнамалар мен тестілеулер пайдаланылады. Тестілеу мен сауалнаманы өткізу процесі ҚАЕУ институционалды зерттеу орталығымен жүзеге асырылады.

Сма және смж қызметтік мақсаты:

 

• -университет қызметінің басым бағыттарын есепке ала отырып, университеттің стратегиялық дамуының орындалуын мониторингтеу, даму стратегиясының негізгі кезеңдерін жүзеге асыру іс-шараларын үйлестіру мен жоспарлау;
• -университеттің білім беру қызметінің халықаралық және отандық критерилерге сәйкес келуін қамту мақсатымен жеке білім бағдарламаларына және ЖОО-на толықтай білім беретін ұйым ретінде аккредиттеу іс-шарасын өткізуді, дайындауды ұйымдық-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз ету;
• -университетте сапа менеджмент жүйесін (ары қарай - СМЖ) дамыту, енгізу, құру, қалыптастыру үрдісін ғылыми-әдістемелік басқару.
• Сма және смж қызметінің негізгі тапсырмалары:
• -университет қызметкерлерінің стратегиялық ойлау мәдениетін қалыптастыру мақсатында университеттің алдына қойылған стратегиялық мақсатына, миссиясына сәйкес даму стратегиясын енгізу;
• -университет қызметінің 8 негізгі стратегиялық бағыттарын барлық бөлімдердің орындауын мониторингтеу және үйлестіру;
• -университеттің білім беру қызметінің халықаралық және отандық өлшемдерге сәйкес орындалуын қамту үшін ҚР Білім және ғылым Министрлігінде ұлттық реестрге кірген аккредитациялық агенттікте институционалды аккредиттеу және білім бағдарламаларын аккредиттеу іс-шарасын ұйымдық және әдістемелік түрде өткізу;
• -университетте СМЖ-ң жақсаруын қалыптастыру, ИСО 9001 халықаралық стандарттары негізінде университетте СМЖ-н қалыптастыру, дамыту, енгізу, және дайындау бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
• -университет басшылығының үнемі бақылайтын ұйым ретінде аудиторлар тобының жұмыстарын қалыптастыру, сапалы аудиторлар дайындауды ұйымдастыруы;
• -ағымдық эксперттік-бақылау жұмыстарын жүргізу;
• -СМЖ құжаттарын жетілдіру/актуализациялау, енгізу және құру бойынша жұмыстар жүргізу мен ұйымдастыру;
• -бөлім жұмысының бағыттары бойынша қызмет нәтижелерін талдау және үдерістердің жақсаруы үшін ұсыныстар жасау.

 

Негізгі мемлекеттік міндеттерге мыналар жатады:

• -университет факультеттерінің, кафедраларының және басқа да құрылымдық бөлімдердің стратегиялық дамуын жүзеге асыру үшін іс-шаралар жоспарлау бойынша жұмыстар үйлестіру және ұйымдастыру;
• -университеттің негізгі стратегиялық маңызды бағыттарының орындалуы бойынша жұмыстар үйлестіру және ұйымдастыру;
• -университет қызметінің 8 негізгі стратегиялық бағыттарының барлық бөлімдерде орындауына мониторинг жүргізу;
• -университеттің стратегиялық даму жоспарының жақсаруы бойынша ұсыныстар дайындау және жетістіктерінің нәтижелерін талдау;
• -аккредиттеу төңірегінде университет қызметін жоспарлау, аккредитация рәсіміне факультет кафедраларының, құрылымдық бөлімдердің, университеттің дайындық деңгейіне сараптама жүргізу және аккредиттеу бойынша жұмыстарды үйлестіру мен ұйымдастыру;
• -университетті аккредиттеуді, сыртқы және ішкі сарапшылардың жұмыстарын, сонымен қатар аккредиттеу бойынша құжаттар дайындау үшін ақпараттар жинақтау, бақылау және өңдеуді ұйымдастыру мен жүргізу;
• -СМЖ құжаттарын актуализациялау мен дайындауды ұйымдастыру;
• -ішкі аудит жүргізу.

3.3 Қазақстан-американдық еркін университетінің 2016-2017оқу жылына арналған сапа саласындағы мақсаты

Стратегиялық мақсаты: көп тілді және көп мәдениетті қоғамның дамуына және осы қоғамды құруға  ұмтылған, мемлекеттік және халықаралық білім беру стандарттарының критерилеріне  жауап беретін  бәсекеге қабілетті және жоғары білікті мамандарды дайындау бойынша элитарлық білім беру.

Сапа саласындағы мақсат:

• -ХС және ХСҰ талаптарына сәйкес басқарудың өздігінен даму жүйесін құру мақсатында сапа менеджменті жүйесін жетілдіру;
• -Гуманитарлық-экономикалық жоо арасында ҚР рейтингісі бойынша жетекші позицияны сақтап қалу және  аймақтық, республикалық және халықаралық білім беру нарығында  позицияны нығайту;
• -Процесті автоматтандыру және компьютерлік қолдау, ақпараттық қамсыздандыруды енгізу арқылы сапа шығындарын  және ресурстарды тиімді басқару жүйесін жетілдіру;
• -Халықаралық стандартқа сәйкес жоо қызметінің  материалдық-техникалық  және ақпараттық  потенциалының өсуін ескере отырып   инфрақұрылымын дамыту және қолдау;
• -Мониторинг және сервистік қызмет көрсету арқылы түлектердің мансабының табысты дамуына ықпал ету мақсатында білім беру мекемелерімен, халықаралық ұйымдармен және аймақтық кәсіпорындармен іскерлік және әлеуметтік серіктестікті дамыту;
• -СМЖ тиімді қызмет етуі мақсатында ақпараттармен электронды алмасу және көкейтесті процесті үздіксіз жетілдіру арқылы бірыңғай ақпараттық білім беру кеңістігін құру;
• -Білім беру қызметі ұсынатын сапа саласындағы институционалды зерттеу жүйесі арқылы  тұтынышылар мен басқа да мүдделі тараптардың  қажеттіліктерін артығымен қанағаттандыруды қамтамасыз ету;

Білім беру қызметтері ұсынатын сапаның ішкі кепілдігін қамтамасыз ету және жоо-ның таңдауы мотивациясының әдістері мен принциптерін  әзірлеу арқылы білім алушылардың белгіленген контигентін құру бойынша мақсатты кәсіптік бейімделу жұмысын жүзеге асыру.

Бірлескен білім беру бағдарламалары және жоо-ның басымдылығын жүзеге асыру аясында  «Байланыс арқылы көшбасшылық» принципі негізінде «УНИВЕРСИТЕТ-БІРЛЕСТІК» моделін құруға бағытталған  тиімді корпоративтік менеджменттің  жағдайын жасау;

Ғылыми өнімдер мен университеттің баспа және ғылыми-зерттеу жобаларын жүзеге асыру үшін жағдай жасау. Халықаралық ғылыми-Конгресс, жас ұстаздар форумын, химиялық технология және химия бойынша VІІІ Бірімжанов съезін өткізу, «мектеп-колледж-жоо» жүйесіндегі сабақтастық мәселесі бойынша аймақтық ғылыми-практикалық конференциялар,  «Чистяков оқулары» аймақтық семинарын өткізу. Республикалық «ҚАЕУ Хабаршысы» журналының  басылымы, «KAFU  Academik   Journal» ғылыми журналының басылымы,  «Аймақтық авторлар мұрасы» баспа жобасының материалдарын,  ПОҚ –ның, қызметкерлердің, PhD докторанттарының, магистранттардың,студенттер мен оқушылардың   оқу және ғылыми-әдістемелік еңбектерін басып шығару.

ҚАЕУ-нің осы саясаты білім беру қызметіндегі сапаның орны мен маңызын, жоо-ның ғылым және т.б. саласындағы қызметін, білім беру сапасын  қалыптастыру және арттыру процесінде университеттің даму бағытын, принциптері мен мақсатын белгілейді.

Сапаны жақсартудың басты мақсаты, сонымен қатар ҚАЕУ-нің сапаға жету бойынша үздіксіз әрекеті болып табылады:

• -аймақты бірегей білім беру қызметімен қамтамасыз ету;
• -оқыту деңгейі мен талаптарын жақсарту, білім алушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру;
• -аймақтың және тұтас елдің білім беру потенциалын нығайту;

Сапа саласындағы ҚАЕУ-нің саясатының негізгі принциптері болып табылады:

• -профессорлық-оқытушылар құрамы, құрылымдық бөлімшелердің қызметкерлері мен басшыларының  білім беру қызметі мен басқа да мүдделі тараптар тұтынатын мүддеден туындайтын міндеттерді шешудегі сапаның рөлін жете түсінуі;
• -жоо-ның сапа саласындағы міндеттерді табысты шешу мүмкіндігін қамтамасыз ететін жалпы құқықтық, экономикалық, әлеуметтік және ұйымдық-техникалық жағдайлар жасау;
• -білім беру саласында қолданылатын сапа менеджментінің әдістері мен тәілдерін игеру;
• -сапаны басқару саласында ПОҚ-ның  ғылыми жетістігі мен іс-тәжірибе дағдыларын, теориялық білімін пайдалану;
• -Аталған принциптерді жүзеге асыру  жоо-ның білім беру қызметінің сапасын арттыруға және ҚАЕУ-де  сапаның жалпы мәдениетін қалыптастыруға бағытталған.

Белгіленген принциптер мен мақсаттар аясында сапа саласындағы ҚАЕУ-нің негізгі бағыты болып табылады:

• -сапаны қамтамасыз ету және арттыруда әлемдік тәжірибені пайдалану және халықаралық ынтымақтастықтың дамуы;
• -білім беру қызметінің сапасын заңдық және нормативтік қамсыздандыру;
• -сапа менеджметінің тиімді жүйесін енгізу және оны үздіксіз арттырып отыру;
• -сапаны басқарудың бақылау және мониторинг жүйесін жетілдіру және білім беру қызметінің сапасына жауапкершілікті күшейту;

Сапа саласындағы ҚАЕУ-нің саясаты аймақты және тұтас елде жоғары білікті бәсекеге қабілетті жоо-ның түлектерімен,  яғни мамандарымен  қамтамасыз етуге бағытталған.

Сапа менеджменті жүйесін енгізу отандық, шетелдік  озық тәжірибелер мен халықаралық сапа стандартына негізделген  сапа жүйесін жобалау принциптері мен сапа менеджментінің әдістері мен тәсілдерін, барлық деңгейдегі басшылар мен қызметкерлердің білімін,  кәсіби ісін, сонымен қатар білімді жетілдірудің үздіксіз жүйесін қалыптастыруға  мүмкіндік береді.

ҚАЕУ жоғары басшылығы өзіне төмендегі міндеттерді жүктейді:

• -барлық мүдделі тарапқа Саясатты жеткізу және оның маңызын түсіндіру;
• -жарамдылығы мен өзектілігіне байланысты  мақсат пен Саясатты  қайта қайта саралаудан өткізу;
• -сапа менеджментінің жүйесін жақсарту  және  нәтижелігін арттыру, ресурстармен қамтамасыз ету.

3.4 ИСО 9001-2015 стандарты және оны еңгізу

ИСО 9001:2015 халықаралық стандартының жаңа нұсқасын ИСО 9001:2008 стандарттың алдыңғы нұсқасынмен салыстырғандағы ерекшелігі қарастырылды. ИСО 9001:2015 жаңа нұсқасы басқару технологиясы процестері мен өндірістік процестерді біріктіруге жақсы бейімделген.

Түйін сөздер: стандарт, сапа менеджмент жүйесі, қызметкер, процесс, қызмет.

Сапаны халықаралық басқару тәжірибесі халықаралық стандарттау жөніндегі (ИСО) 1987 жыл- ғы наурызда қабылданған және кезең-кезеңмен жаңартылатын сериясы 9000 ИСО халықаралық стан- дарттар пакетінде жинақталған. 1994 жылы осы серияның стандарттарының екінші редакциясы шық- ты, 2000 жылы осы стандарттардың үшінші редакциясы пайда болды, 2008 жылы төртінші редак- циясы қабылданды, ал 2015 жылдың аяғына қарай ИСО 9001:2015 жаңа стандарты шықпақшы.

Халықаралық стандарттау жөніндегі ұйым ұлттық стандарттау жөніндегі ұйымдардың бүкіл әлемдік федерациясы болып табылады. Халықаралық стандарттар ең алдымен халықаралық сауданы дамыту, кедендегі бөгеуілді жою үшін әзірленеді. Сонымен бірге кәсіпорындардың сапа жүйесінің стандарттары тұтынушылардың өндірушілерге сенімін нығайтады, кәсіпорынның қызметін жөнге салуға, бизнесті неғұрлым тиімді дамытуға мүмкіндік береді

Осы стандарттардың ең маңызды ерекшелігі ретінде олардың әмбебаптылығы аталады, яғни оларды қызметтің барлық түріне қолдануға болады. Кәсіпорынның қандай өнім шығаратына немесе қолдануға қызмет көрсететіне қарамастан ИСО 9000 стандартында сапа кепілдігін қамтамассыз ету жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру жауап беруге тиіс ең аз талаптар болады. Осы кәсіпорын ауқы- мында басқару процестері іске асырылатын сапаны басқару жүйесі көрсетілген стандарттардың та- лаптарына жауап берсе, онда бүгінгі таңда бұл жағдай кәсіпорынның талап етілетін сападағы өнім шығару немесе қызмет көрсету қабілетінің шүбәсіз дәлелі ретінде қабылданады.

Қазіргі уақытта ИСО 9001:2008, ИСО 9004:2009, ИСО 9000:2005 стандарттар қолданылады. Негізгі стандарттардың ережелерін түсуіндіру, көмек көрсету үшңн сапа менеджментіжүйесін енгіз- ген кезде қолдау стандарттары, мысалы, ИСО 10015:1999 – «Сапа менеджменті. Оқытуға арналған басшылық», ИСО 10017:2003 «ИСО 9001:2000 қатысты статистикалық әдістер бойынша басшылық» стандарттары бар.

Бүгінгі күні ИСО 9000 жүйесінен басқа сапа менеджменті саласында тағы да 4 стандарт жүйесі әзірленіп қолданылады, олар: TL 9000 (телекоммуникация саласындағы талаптар), AS 9100 (аэроға- рыш саласындағы талаптар) және QS 9000 (автокөлік жасау саласындағы талаптар), IRIS (теміржол көлігі саласындағы талаптар). ИСО 9000 сериялы стандартты тамақ саласына бейімдеу үшін 2001 жылғы қарашадан бастап «ИСО 9001:2000 сусын өндірісін қоса алғанда, тамақ өнеркәсібінде қолдану жөніндегі басшылық нұсқаулықтар» деп аталатын ИСО 15161-2001 стандарт қолданысқа енгізілді.      Осы өндіріс саласында қазіргі уақытта АҚШ-та әзірленген «Тәуекелдер мен сыни шектерді талдау –ХАСПП салалық сапа бағдарламасы енгізілуде. Аталмыш бағдарлама ИСО 9000 сериялы стандарттардың негізінде сапа жүйесін одан әрі дамытады. Одан кейін тамақ кәсіпорындары сертификаттау жөніндегі ХАСПП та- лаптарына жауап беретін ИСО 22000:2005 стандарты қабылданды.

2002 жылы ИСО комитеттері «Қоршаған ортаның сапа менеджменті жүйелерінің аудиті жөнін- дегі басшылық нұсқаулық» ИСО 19011 стандартын әзірлеп енгізді. Аталмыш стандарт сапа ұғымын одан әрі өркениетті ету мақсатында әзірленген.

Кейбір сарапшылар ИСО 9000 сериялы стандарттарға сертификаттаудың тиімділігіне күмән келтіреді. Сапа менеджменті жүйесінің сертификатын алған ұйымдардың жартысынан көбінде маман басқаратын нақты жүйесі жоқ деп саналады. Қазіргі заманғы сапа менеджменті теориясын әзірлеуші- лердің біреуі Д.Джуран: «Менде ИСО 9000 стандартына қатысты көп түйткіл жиналды және менің ойымша осы стандарттарға жұмсалған көп күш - жігер мен осы жұмысқа қатысып көп ақша алған стандарттау жөніндегі органдар мен сапа қоғамынан тарапынан оларды насихаттауға қарамастан бү- кіл жұмыс кетеді деп ойлаймын.Компанияларға өздеріне сапа саласындағы көшбасшылықты қамта- массыз етпейтін осы стандарттарға сәйкес келетін сертификатын қолдауға ақша жұмсау негізсіз деген ой келуі мүмкін».

Осы стандарттардың жаңа 4-редакциясы пайда болғаннан кейін сын тіптен күшейді. ИСО 9000 сериялы стандарттардың проблемасына мынаны жатқызуға болады: Мақсатқа жетудің дәл критерий жоқ. Сан критерийі керек. Сапа, мұның өзінде өте белгісіз критерий бар.

ИСО стандарттарының тиімділігін арттыру үшін сәйкестік туралы шешім шығару үшін тұты- нушылардың қанағаттануының сан критерийі, мысалы, риза емес тұтынушылардың пайызын білу керек.

Қазіргі уақытта қолданылатын сертификаттау жүйесінде фирма ИСО 9001 стандартына сәйкес- тік сертификатын алып, оның сату бөлімінде клиенттердің наразылықтары көп түсетін немесе ұйым- да ақаудың көп пайызы шығарылатын ескі жабдық жұмыс істейтін жағдайларда кездеседі. Жалпы сертификаттың болуы фирманың сапаға қатысты барлық проблемалардың шешілгенін білдірмейді.

Нағыз СМЖ құру – бұл ешқашан аяқталмайтын шексіз процесс. Ол көптеген жылдарға созылады. ИСО 9000 сериялы стандарттардың талаптарына сәйкестік сертификатын алу-осы шексіз қозғалыстағы алғашқы қадам ғана.

Жалпы ИСО 9000 сериялы стандарт бойынша сертификаттау өзінің мәселені шешеді деп айтуға болады. Бұл оның 24 жылдық тарихымен дәлелденеді. Сертификаттау деңгейі нарықтың нақты жағ- дайын көрсетеді. Сертификаттаудың тиімділігін арттыру үшін сапа деңгейін көтерудің әрекетін арт- тыратын нарық факторларын жандандыру керек.

Бұл бәріне бұрыннан беру белгілі іс-қимылдар, яғни бәсекелестіктің деңгейін арттыру, жаңа инновациялық әзірлеме енгізуді заңнамалық шаралармен ын- таландыру (салық жеңілдіктері, арнайы кредиттер, кеден жеңілдіктер, әлеуметтік бағдарламалар, оқыту бағдарламары және т.б.), сатып алушылардың талабын көтеру, оларға тауардың сапасы жөнін- де хабарлау, заң сауаттылығын кеңейту және т.б.

Қытайда 2006 жылдың соңында сапа жүйесінің ИСО 9000 сериялы стандарттардың талаптарына 162 мыңнан астам, Ұлыбританияда 46 мыңнан астам, Италияда 105 мыңнан астам, Германияда 46 мыңнан астам, АҚШ-та 45 мыңнан астам ұйым мен фирма сәйкестік сертификатын алды. 2009 жылы бүкіл әлемнің 175 елі 1 млн-нан астам сертификатқа ие болды .

ИСО 9001:2015 стандарт нұсқасын дайындау бойынша жұмыстар 2012 жылдың маусым айынан басталды. Бүгінгі таңда сапа жүйесі стандартына DIS (Draft International Standard) және FDIS (Final Draft International Standard) нұсқалары құрылды. ISO 9001:2015 жаңа нұсқасы 2008 нұсқасымен салыстырғанда айтарлықтай өзгерді. ИСО 9001: 2015 нұсқасы ISO Annex SL (ISO/IEC Directives, Part 1 Consolidated ISO Supplement – Procedures specific to ISO) директиваның қосымшасына сәйкес әзірленді. Директива басқару жүйесінің нормативтік құжаттарына талаптарды анықтайды. Ол басқару жүйесінің құрылымын жаңа, бірыңғай стандарт тү- рінде белгілейді ( тек қана ИСО 9001 ғана емес, басқа да менеджмент жүйелері үшін де).

Осы директиваға сәйкес, барлық стандартты басқару жүйелері бір құрылымға келтіріледі және бірыңғай бөлімдерді қамтиды.

ИСО 9001:2015 стандартының құрылымы келесідей бөлімдерден тұрады:

0. Кіріспе

1. Қолдану аймағы

2. Нормативтік сілтемелер

3. Терминдер мен анықтамалар

4. Ұйым ортасы

5. Жетекшілік

6. Жоспарлау

7. Қамтамасыз ету

8. Процестер

9. Бағалау жүргізу

10.Жақсарту

Біз ИСО 9001:2015 жылғы мен ИСО 9001:2008 салыстыра отырып кейбір жағдайларға тоқталайық. Сонымен, ИСО 9001:2015 құрылымында және жалпы мәтінінде 40% жуық шамасында өзгерістер бар.

Жаңа басылым жоғары басшылығы стратегиялық жоспарлау және тұтынушыға бағдарланған ұйымды басқару жүйесіне тартылған персоналдың бірінші басшысына міндеттеме арқылы түсіністік негізінде ұйымды басқару үшін бірыңғай кешенді көзқарасты қамтамасыз етуі тиіс. Сапа менеджмен- тінің барлық стандарттары ( ИСО 14001; OHSAS 18001; ИСО 50001 және т.б.) өздігінше өзгеше бо- лып келетіні белгілі, сонымен бірге интеграцияланған басқару жүйесін құру үшін интегратор рөлін SL қосымшасы атқарады. Осыған байланысты ИСО 9001:2015жаңа басылымы басқа да сапа менед- жменттерімен жақсы біріктірілуі тиіс. Интеграцияланған басқару жүйесін өте сапалы құрылуының мәні құжаттама көлемін қысқарту және өте маңыздысы басқару жүйесінің жеке аудиттерімен салыс- тырғанда аудиттің сапасын көтеру .

Ал «Ұйым ортасы» тарауында жаңа талаптардың орындау қажеттілігіне, яғни, ұйымдастырушы орта ерекшелігі мен өнімді байланыстырушы «СМЖ нәтижесіне әсер ететін факторлар» ретінде оның құрылуы мен жұмыс істеуіне басты ден қойылады. Процесстерде өндірістік және ұйымның басқару жүйесінде « тәуекелдікті басқару» ұғымына мән беріледі.

Стандарттың жаңа нұсқасында талап ету үрдісінде бірнеше талаптар кіреді, атап айтқанда: процестің тәуекелділігін анықтау; нәтиженің көрсеткіштері; PDCA айналымы; процеске жауапкерші- лік. Айта кету керек, «алдын алу ісі» алынып тасталды, оның орнына бірінші «тәуекелдерді басқару» жоспары кіреді.

Ереже бойынша, кем дегенде жылына бір рет жоғары басшылық стратегиялық процесс аясында міндетті түрде қызығушылық танытатын тараптармен ( тұтынушылар, жеткізушілер және басқалар) әдістердің көмегімен, мысалы: SWOT-талдауы, STEP-талдауы, Ф.Котлердің ішкі ортаны талдауы бойынша талаптарды анықтап отыруы қажет.

Менеджмент жүйесі стратегиялық ойды іске асыруда қызметкерлердің күрделі де қатаң, динамикалық ортада жұмыс бастауын қамтамасыз етуі, қамтама- сыз ете отырып тұрақты түрде тауарды қою және түтынушылар үшін қызметтердің заңнамаға немесе нормативтік талаптарға сай келуіне сенімділігін арттыру.

Терминологияда да өзгерістер енді. Негізгі өзгеріс, атап айтсақ: «өнім» сөзі «өнім және қыз- мет» сөзіне, «тұрақты жақсарту» «жақсартуға» ауысты. Айта кетерлік жайт жаңа басылымда менед- жмент жүйесінің негізгі қағидасы сегіз емес жетеу болды.

Менеджменттің жетінші қағидасы «менед- жмент қарым-қатынасы» деп аталады. Табыстың негізгі кілті функционалды және СМЖ ИСО 9001:2015 ұсынғандай болуы керек: қызметкерлердің құқықтары мен мүмкіндіктерін бағалау; тұтынушыларды жеке тұлға ретінде тарту. Бұның барлығы тұтас ұйымның басқару және пайдалану жүйесін жетілдіруге көмектесуі керек. Егер де ИСО 9001:2008 бен ИСО 9001:2015 жаңа нұсқасына талдау жасасақ нақты тұжырымдар жасауға болады.

Шынымен де ИСО 9001:2015 жаңа нұсқасы басқару технологиясы процестері мен өндірістік процестерді біріктіруге жақсы бейілделген. Қызметкердің, әсіресе ұйым басшылығы жүйелік басқа- руды жақсы меңгерген болса, онда ИСО 9001:2015 негізін түсінуі оңайға түседі.

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазіргі таңда білім беру жүйесі еңбек нарығының талаптарына жауап бермейді, яғни біздің елімізде және  әлем елдеріндегі экономикасында болып жатқан өзгерістерге сәйкес түбегейлі өзгеруді қажет етеді. ЖОО сапасын арттырудың тиімді әдістерінің бірі- оперативті басқаруды енгізу (көрсеткіштерді жақсартуға мүмкіндік беретінін тәжірибе дәлелдеген), яғни ЖОО бәсекеге қабілеттілігін арттыру және әлемдік білім беру кеңістігінде жоғары беделге ие болуын қамтамасыз ету үшін СМЖ енгізуді талап етеді.Осыған байланысты оқу орындарында ИСО 9001:2015 сериялы халықаралық стандартын қолданысқа енгізуге - СМЖ  шешім қабылдады.

СМЖ оқу орныныңң педагогикалық, ғылыми, тәрбие, әкімшілік, шаруашылық секілді қызмет салаларын қамтиды. Көрсетілген салалар өзара байланыста болады және көп жағдайда бір-бірімен қиылысады.

СМЖ-ның қызмет етуі барлық персоналды қатыстыру арқылы жүзеге асады, ал жоғары басшылық (университет ректоры) сапа саласындағы мақсаттарға жету үшін толық жауапкершілікті өзіне алады.

Қорыта айтқанда  Жаңа коммуникациялық технологияларды пайдаланудың басты мақсаты- білімгерлердің оқу материалдарын толық меңгеруі үшін оқу материалдарының практикалық жағынан тиімді ұсынылуына мүмкіндік беру. Бұл мақсаттарға жету жолында электрондық оқулықтар, тексеру программалары, оқыту программалары сияқты программалық өнімдер қызмет етеді. Білім саласында компьютер оқушы үшін оқу құралы, ал мұғалім үшін жұмысшы болып табылады. Оның қолданылуы нітижелі болуы үшін бағдарламалық құралдар толық түрде мұғалімнің және оқушының алдына қойған мақсатына жетуін және шығару жолдарын қамтамасыз ету керек.

Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды іс жүзінде үйлестіре қолдануда кемшіліктер кездеседі. Оның үстіне ақпараттық технологияның тез жаңаруы мәселені қиындата түседі. Жағдайды жақсарту үшін білім беру технологиялары мен ақпараттық қарым-қатынастық технологияларды кіріктіру қажет, сонда педагог өзі білетін, жақсы меңгерген, бейімделген техникалық құралдарды сабақта тиімді қолданады. Қазіргі технологияларды білім жүйесіне енгізгенде, оқыту материалдарының педагогикалық мазмұндылығы мен әркімнің өзінің үйренуіне жағдай жасаудың маңызы зор. Оқыту ісінің тиімділігі мен сапасы көбінесе өздігінен оқып үйрену процесін тиімді ұйымдастыру мен пайдаланатын материалдардың сапасына тәуелді болады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ:

1. 2012 жылғы 14 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты аттыҚазақстан халқына Жолдауынан. (www.akorda.kz);
2. http://bilimdinews.kz/index.php/item/605-bastauysh-bilim-berudi-zha-a-memlekettik-standarty- сайты
3. Асқаров Е.С. Сапаны басқару.-Алматы: Экономика, 2013, 241, 284 б.
4. Басовский Л.Е., Протасьев В.Б. Управление качестовом. Учебник –М.: ИНФРА-М, 2000, 212 с
5. http://www.amu.kz/kz/bilim_take_yzmeti/bilim/juesi/-сайты
6. https://tengrinews.kz/zakon/kaz/docs?ngr=V070005111_- сайты
7. http://ya-student.kz/kz/high_schools_and_colleges/basic_information/-сайты
8. Соловьев В.И. ИСО 9001-основа развития качественного системного менеджмента на пути к органи- зации нового типа// Новости ГОССТАНДАРТА-2012-№2-с.47-50.
9. Петров В.И. ИСО 9001:2015 особенности размышления о новой версии систем менеджмента качества// Журнал Успех-2014-№3-с.22-25.
10. bankreferatov.kz-сайты
11. Солов В.И. ИСО 9001:2015 особенности размышления о новой версии систем менеджмента качества// Журнал Успех-2014-№3-с.207