Тері ауырулары

Қышыма қотыр
Жалпы түсінік
Қышыма қотыр (чесотка) терінің жұқпалы ауруы. Оны тарататын қоздырғыш қышыма қотыр кенесі. Ол адамның терісіне жұққан бойда, өзіне орын "қаза" бастайды. Ұрғашысы сол өзі "мекендеген" тұсқа жұмыртқа салады. Үш-төрт күннен кейін онысы құртқа (личинка) айналады.
Қалай жұѓады?
Қышыма қотыры бар адаммен қарым-қатынас жасаѓанда, онымен тµсек орынды, киім кешекті, орамалды с‰лгіні, ысқыны (мочалка) т.б. заттарды бірге пайдаланѓанда жұѓады. Тиісті санитарлық тғртіп сақталмаса моншада, душта, жатақхана мен мейманханада да кышыма қотырѓа ұшырап қалуыњыз м‰мкін.
Қайтіп байқалады?
Дененіњ кей тұсы бой бермей дуылдап кышиды, ‰стін т‰рлі т‰йіншектер, кµпіршіктер, қанды қабыршақтар, тырнақ ізі басады. Мұндай жаѓдай аяқ-қолдыњ буын б‰гілістерінен де, саусақ аралықтарынан да, тұла-бойдан да байқалады.
Не істеу керек?
Осындай белгі сезілді дегенше, уақыт оздырмай дғрігерге кµріну керек. Қышыма қотырмен к‰ресте дғрігерге уақытында кµріну де, дер кезінде тыњѓылықты емделу де, науқастыњ тұтынѓан заттарындаѓы паразиттіњ кµзін жою да мањызды.
Сақтану шаралары
Қышыма қотырдан аман болудыњ басты жолы тазалық. Апта сайын суѓа т‰сіп, іш киімді жетісіне бір ауыстырып т‰ру шарт. Ғсіресе біреудіњ іш киімін, қолѓабын киюден аулақ болыњыз.
Қышыма қотырѓа шалдыққан адам ауруханаѓа жатпай, ‰йде емделсе, оныњ тµсек-орыны, тұтынатын заттары басқалардікіне араластырылмайды. Кірлеген іш киімдері бµлек калтаѓа салынады. Оларды 1-2% сода ертіндісі немесе кез-келген ұнтак сабын қосылѓан, сақылдап қайнап тұрѓан суда 10 минуттай қайнатып жуу керек. Дезинфекциялық заттар болѓан жаѓдайда олар дғрігер айтқан ертіндіге ѓана салынады. Сырт киім тек ‰тіктеліп қана киіледі. Науқас жатқан бµлме 2 пайыздық сабын-сода ертіндісімен к‰н сайын с‰ртіледі. Ауру кісіге к‰тім жасап ғйтпесе жатқан жерін жинап болѓаннан кейін қол мұкият т‰рде сабындалып жуылады.
Моншаѓа, душқа т‰скенде легенді, орындық пен сµрелерді ыстық сумен ыждаѓаттап шаюды ұмытпањыз. Басқаныњ ысқысын, сыпыртқысын (веник) пайдаланбањыз.
Қышыма қотырдан дғрігерге уақыт оздырмай кµрініп, жеке бастық жғне қоѓамдық тазалық талаптарын сақтаѓан адамныњ тез айыѓатыны жадыњызда ж‰рсін.
 
 
Денсаулыѓын сактаѓысы келмейтін адам жоқ. Кµп жаѓдайда бұл кісініњ µзіне, денесін шынықтырып, саулыѓын қорѓай білуіне байланысты. Дегенмен, балаѓа ғке-шешеден берілетін, тұқым қуалайтын кеселдердіњ, бары да белгілі. Оларды туа біткен аурулар, — деп жатамыз. Сондай сырқаттардыњ "алдыњѓы шептегілерініњ" бірі — венералық індеттер, оныњ ішінде мерез (сифилис) бен соз (гонорея). Мұндай дерт біреуден біреуге негізінен жыныстық қатынас арқылы беріледі. Ерлі-зайыптылардыњ "серілік" құрып, бір-бірініњ кµзіне шµп салуы, кездейсоқ тµсек лғззаты - кеселге тап болудыњ бірден-бір жолы. Мерезге де, созѓа да кµбінесе мастар ұшырайды. Ондай кезде ұят-аят, адалдық деген м‰лдем естен шыѓады.
МЕРЕЗ
Мерездіњ қоздырѓышы — бозѓылт спирохета (бледная спирохета). Ғлгінде ескерткеніміздей, ол негізінен жыныстық қатынас арқылы жұѓады. Алайда кейде басқа жаѓдайда да ұшырап қалуыњыз ѓажап емес. Мғселен, мерезге шалдыққан кісімен с‰йіскенде, бір ыдыс-аяқпен ас-су ішкенде, шылымыныњ қалдыѓын тартқанда, т.б.
Ауру жұққанан кейін білінгенше арада 3-4 аптадай уақыт µтеді. Бұл мезгіл сырқаттыњ жасырын кезењі, инкубациялық кезењ деп аталады. Бірақ мерезге ұшыраѓан адам осы "жасырын кезењніњ" µзінде-ақ басқалар ‰шін қауіпті, оныњ ауруы µзгелерге жұѓа береді (мысалы, тµсектес жұбына).
Қалай білінеді?
Алдымен дененіњ микроб енген тұсына кішкентай жара шыѓады. Бұл жараны "қатты шанкр" дейді. Осы қатты шанкрѓа таяу лимфа т‰йіндері ісініп, ұлѓаяды. Мерездіњ бастапқы кезењіне тғн белгілер, міне, осы.
Сырқаттыњ екінші кезењінде спирохета қан жғне лимфа т‰йіндері арқылы б‰кіл тғнге жайылады. Науқастыњ денесін кызѓылт дақ, т‰йін, ұсак ірінді жара басып кетеді. Бµрткендер бір жарым айдай уақыттан соњ µзі-µзінен кетіп қалады. Бұл алайда аурудыњ айыққаны емес. Оларѓа бір жарым, ‰ш айдан уақыт салып, бµрткен қайтадан қаптайды. 3-5 жылѓа дейін мерез осылай «тиіп қашып, тиіп қашып» ж‰ре береді. Байқамаѓан, сақтанбаѓан жаѓдайда ауру басқаларѓа жұѓады (науқас кісіден).
Қатері қандай?
Егер ауру адам емделмесе ішкі аѓзаларына, ж‰йке ж‰йесіне зақым келеді. Ақыл-есінен айырылуы, соқыр болып қалуы. тіпті µліп кетуі де «ғбден ықтимал. Ењ бастысы -мерез науқастыњ µзімен кетпей, сµз басында айтылѓандай, оныњ тұқым - тұқиянына беріледі, ұрпаѓынан-ұрпаѓына жалѓасады (емделмеген жаѓдайда).
Соз
Создыњ (гонорея) қатері де мерезден олқы соқпайды. Оны туѓызатын қоздырѓыш микробты - "гонококк" - дейді. Создыњ да таралатын басты жолы — жыныстық қатынас. Оныњ жасырын, инкубациялық кезењі кµбіне 2-4 к‰нге ѓана созылады.
Кейбіреулер созды жењіл-желпі сырқат кµреді. Бұл м‰лдем қате. ¤йткені ол ерлердіњ ‰рпі безініњ (предстательная железа), аталық, аналық бездердіњ қабынуына, несеп жолыныњ тарылуына, бедеулікке соқтырады.
Белгілері
Т‰зге отырѓанда несеп жолы қатты ауырады. жыныс м‰шесінен жасыл-сарѓыш т‰сті іріњ аѓады. Созды да, мерезді де тек осы салаѓа маманданѓан дғрігер ѓана (врач-дерматовенеролог) анықтап, дұрыс емдей алады.
¤зіњізге-µзіњіз диагноз қойып, µз бетіњізбен емделуден аулақ болыњыз. Емделмеген немесе ем дұрыс қолданылмаѓан венералық сырқаттыњ опық жегізетінін есіњізден шыѓармањыз!