Көшпенділер – Ілияс Есенберлиннің алты кітаптан тұратын тарихи эпопеясы. Ілияс Есенберлин «көшпенділерде» тарихи образдарды қалай сомдаған? Оқырмандарға тарихи шындықты қалай жеткізген?
Көшпенділер – Ілияс Есенберлиннің алты кітаптан тұратын тарихи эпопеясы. Бұл шығарма – қазақ сөз өнерінің әлемдік нұсқасына қойылған, тарихты көркемдік пайымдаудың үздік үлгілерінің бірі, партиялық идеологияның қылышынан қан тамып тұрған уақытта дүниеге келген шығарма. Шығарма кейіпкерлері – негізінен тарихи тұлғалар, Шыңғысхан дәуірінен басталып Кенесарымен аяқталатын қазақ мемлекетінің бастау кезі мен қиын-қыстаулы тағдыр-талайының басында тұрған хандар тізбегі, ел мұңы мен арман-тілегінің хабаршысы – ақын-жыраулар, ел мен жер үшін, ұрпақ болашағы үшін жан аямай шайқасып, Отанын қорғай білген арыстан жүрек, атан жілік батырлар. Бұлар ел есінде аттары жатталып, тарихта қалған, өмірде болған тұлғалар. Алмас қылыш романында – Әбілқайыр хан, Жәнібек хан, Керей хан. Жанталас романында – Қасым хан, Хақназар хан, Абылай хан, Бұқар жырау. Қаһар романында – Асан қайғы, Қазтуған, Кенесары хан, Ағыбай батыр сияқты тарихи, аты аңызға айналған тұлғалар басты кейіпкерлер болып табылады. Қазақтың мұндай аумалы-төкпелі кезінде мұндай шығарманы жазбақ тұрмақ, қазақ халқының ертеректе өмір сүрген артында мол мұра қалдырған, елім деп еңіреген, ел үшін, жер үшін мерт болған батырлардың, хандардың, шешендердің атын атаудың өзі, олар жөнінде әңгіме қозғаудың өзі қиын еді, қауіпті еді. Ал Ілияс Есенберлин болса, осының бәрін біле тұрып қазақ халқының өткен тарихын бейнелейтін, тарихтан мол мағлұмат беретін бір кітап емес, бірнеше роман жазып, оқырманға ұсынуы жай ерлік қана емес, талантты жазушының саяси жеңісі еді. Бүкіл бір халықтың өмір-тарихы ұмытылып бара жатқандығын еске сала отырып, оған кінәлі – коммунистік саясат екендігін ашып айтпаса да, өмір ағысы басқа арнамен ағып бара жатқандығын, тарих беттері бұрмаланғандығын көркем тілмен бейнелеп берді.
Қорыта келе, Ілияс Есенберлин ешқандайда тарихи шындықты бұрмалаған жоқ. Үкіметтен қорыққан баспа жетекшілер және тағы да басқа кітап терушілер қолынан бұрмаланған.
| Скачать | Размер файла |
|---|---|
 Ілияс Есенберлиннің Көшпенділер | 9 Kb |
